Wyrok TK
W wyroku z 23 lutego 2010r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 114 ust.1 pkt 2 Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji (Dz. U. z 2007r. Nr 43, poz. 277 ze zm.) w części obejmującej słowa "nie więcej jednak niż za ostatnie 3 lata kalendarzowe" jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji. Przepis ten stanowił, iż policjantowi zwalnianemu ze służby przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe lub dodatkowe oraz za niewykorzystany czas wolny od służby, nie więcej jednak niż za ostatnie 3 lata kalendarzowe. Trybunał Konstytucyjny podniósł, że prawo do corocznego płatnego urlopu, jako gwarantowane konstytucyjnie, nie może być arbitralnie ograniczone. Odnosi się to również do rekompensaty pieniężnej za urlop niewykorzystany. Prawo do ekwiwalentu z tytułu niewykorzystanego urlopu jest prawem majątkowym policjanta i stąd jego ograniczenie powinno odpowiadać wymogom płynącym z art. 31 ust. 3 Konstytucji. W myśl art. 33 ust. 3 ustawy o Policji, rekompensatą za wykonywanie zadań służbowych w czasie przekraczającym normę z art. 33 ust. 2 jest albo czas wolny od służby odpowiadający czasowi, w którym funkcjonariusz pełnił „dodatkową” służbę, albo stosowne wynagrodzenie. W konsekwencji więc czasowa cezura ograniczająca to ostatnie uprawienie skutkuje de facto uszczupleniem praw objętych gwarancją konstytucyjną. Jak podkreślił TK, funkcjonariusze, którzy nie wykorzystali urlopów wypoczynkowych lub dodatkowych tudzież wykonywali zadania służbowe w czasie wolnym od służby i nie otrzymali w zamian za to dni wolnych, mogą żądać, zgodnie z zasadą ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, ekwiwalentu pieniężnego. Przyznanie tegoż ekwiwalentu wyłącznie za okres 3 lat kalendarzowych poprzedzających zwolnienie ze służby narusza zresztą nie tylko standardy konstytucyjne w postaci zasady lojalności państwa względem obywateli czy zasady poszanowania praw nabytych, ale także wywołuje poważne wątpliwości z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej. Wyrok został opublikowany w Dzienniku Ustaw nr 34 z dnia 8 marca 2010r., pod pozycją 90 i z tym dniem stracił obowiązującą moc. W związku z tym ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy zarówno podstawowy, jak i dodatkowy powinien być wypłacony za cały okres służby policjanta.
Proponowane zmiany
Nowelizacja ma doprowadzić do zniesienia dwojakiego rodzaju ograniczeń, jeżeli chodzi o prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu niewykorzystanych urlopów wypoczynkowych (ewentualnie również tzw. urlopów dodatkowych, o ile dana ustawa je przewiduje) oraz z tytułu służby pełnionej w czasie wolnym od służby. Po pierwsze, uprawnienia poszczególnych funkcjonariuszy służb mundurowych w tym zakresie nie będą limitowane ze względu na upływ określonego czasu od momentu powstania tychże uprawnień. Zniesione zostanie więc ograniczenie tego typu w stosunku do policjantów zwalnianych ze służby z powodu wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby, wymierzenia przez sąd prawomocnym orzeczeniem środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta czy też popełnienia czynu o znamionach przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, jeżeli jego popełnienie było niewątpliwe i uniemożliwiało pozostanie sprawcy w służbie. Po drugie, funkcjonariuszom ma być przyznane prawo do ekwiwalentu pieniężnego także w tych wypadkach, w których jak do tej pory ustawodawca całkowicie lub częściowo odmawiał im tego uprawnienia z uwagi na wystąpienie konkretnej przesłanki uzasadniającej zwolnienie ze służby. Zgodnie projektem policjanci otrzymywaliby też ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego w wysokości1/22 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Dotychczas świadczenie to było ustalane za każdy niewykorzystany dzień urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego oraz za każde rozpoczęte 8 godzin czasu wolnego od służby, w wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Jednak od 2001 roku urlop wypoczynkowy jest udzielany policjantom w dniach roboczych w wymiarze 26 dni, zamiast dotychczasowych 30 dni kalendarzowych. Biorąc pod uwagę, iż średniomiesięczna w skali roku liczba dni roboczych oscyluje na poziomie 22 dni, zasadnym jest więc, aby ekwiwalent za każdy dzień roboczy niewykorzystanego urlopu lub czasu wolnego od służby odpowiadał 1/22 części miesięcznego uposażenia.
Nie tylko Policja
Projekt dotyczy nie tylko zmian w Ustawie o Policji. Zmiany mają nastąpić także w Ustawie z dnia 12 października 1990r. o Straży Granicznej, Ustawie z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej, Ustawie z dnia 16 marca 2001r. o Biurze Ochrony Rządu, Ustawie z dnia z 24 maja 2002r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, Ustawie z dnia 11 września 2003r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, Ustawie z dnia 9 czerwca 2006r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Ustawie z dnia 9 czerwca 2006r. o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego oraz Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010r. o Służbie Więziennej.
