Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady uczciwej konkurencji oraz sankcje za ich nieprzestrzeganie jest ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Jedną z kwestii ruszanych w tej ustawie jest porozumienie pomiędzy przedsiębiorcami. Rozumiemy przez to:
- umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów,
- uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki,
- uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.
Z koli porozumienia dystrybucyjne to porozumienia zawierane między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży. W praktyce jednym z przejawów niedozwolonych porozumień jest tzw. zmowa przetargowa.
Zgodnie z treścią art. 6 omawianej ustawy, zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. O porozumieniu, którego celem jest ograniczenie konkurencji, świadczą jego postanowienia ustalające jednolitą stawkę wynagrodzeń, jednolite ceny minimalne, jednolity podział wynagrodzeń pomiędzy uprawnionych twórców, wprowadzające podział obowiązków między jego uczestnikami.
Ustawodawca wymienia przykładowe porozumienia, które powinniśmy uważać za zakazane. Polegają one na:
- ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
- ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
- podziale rynków zbytu lub zakupu;
- stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
- uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
- ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem;
- uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.
Pamiętajmy przy tym, że powyższego zakazu nie stosuje się do porozumień zawieranych między:
- konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 5 %;
- przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10 %.
- do porozumień, które jednocześnie:
– przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego;
– zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści;
– nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów;
– nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.
Zmowa przetargowa, która wypełnia powyższe przesłanki jest zatem całkowicie zakazana przez polski system prawny – niezależnie od tego czy dotyczy przetargu regulowanego przepisami Kodeksu cywilnego czy ustawy Prawo zamówień publicznych.
Na zakończenie warto wspomnieć, że kary za naruszenie zasad ochrony konkurencji wynoszą:
- powyżej 1%, jednak więcej niż 3% przychodu dla naruszeń bardzo poważnych,
- powyżej 0,2%, jednak nie więcej niż 1% przychodu dla naruszeń poważnych,
- powyżej 0,01%, jednak nie więcej niż 0,2% przychodu dla naruszeń pozostałych.
Maksymalna nałożona kara nie może jednak przekraczać 10% przychodów przedsiębiorcy w roku poprzedzającym wydanie decyzji.
