Zakaz porozumień cenowych
Przedsiębiorcy nie mogą zawierać porozumień, których przedmiotem jest wspólne ustalanie cen. Są one zakazane niezależnie od tego, czy zawierają je konkurenci, np. właściciele dwóch hipermarketów, czy też przedsiębiorcy działający na różnych szczeblach obrotu, np. producent z dystrybutorami. Porozumieniem w rozumieniu w/w ustawy są zarówno umowy, albo niektóre ich postanowienia zawierane między przedsiębiorcami i związkami przedsiębiorców, uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki oraz uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych. Zakaz obejmuje nie tylko ustalanie samych cen (w tym również cen finalnych) ale także wszelkie porozumienia dotyczące jej poszczególnych składników, np. wielkości przyznawanych rabatów, czy stawek za roboczogodzinę. Nie można też w inny sposób ograniczać swobody prowadzenia polityki cenowej, np. ustalać, że ceny nie będą zmieniane bez zgody konkurentów. Prawo zakazuje również tych porozumień, które bezpośrednio cen nie dotyczą ale mają na nie przełożenie. Są to np. warunki udzielanych gwarancji, czy brak odpłatności za dodatkowe usługi. Porozumienie cenowe między przedsiębiorcami nie musi mieć formy pisemnej, choć oczywiście ustne uzgodnienia trudniej jest udowodnić. Nie ma też znaczenia, czy takie porozumienie zostało zrealizowane.
Z orzecznictwa sądów wynika bowiem, że istotny jest bowiem już sam zamiar ograniczenia konkurencji. Zakazem objęte są także porozumienia, które nie mają na celu ograniczenia konkurencji, lecz które faktycznie taki skutek wywołują lub też mogą taki skutek wywołać w niedalekiej przyszłości. Warunkiem istnienia zmowy cenowej jest działanie przedsiębiorców na jednym rynku właściwym. Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, rynek właściwy to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.
Wyłączenia
Przedmiotowa ustawa zawiera także wyłączenia w tej kwestii. To, czy wyłączenia dotyczą konkretnego porozumienia jest każdorazowo restrykcyjnie rozpatrywane przez właściwy urząd. Zakazu porozumień cenowych nie stosuje się do porozumień, które jednocześnie przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego. Zakaz nie dotyczy również porozumień, które zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści. Wyłączenia odnoszą się także do porozumień, które nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów albo nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów. Należy pamiętać, że ciężar udowodnienia okoliczności wyłączających zakaz stosowania porozumień cenowych przed właściwym urzędem spoczywa na przedsiębiorcy, których się na te okoliczności powołuje.
Sankcje za udział w zmowie cenowej
Zmowy cenowe zaliczane są do najcięższych naruszeń prawa antymonopolowego i grożą za nie wysokie kary. Zwalcza je Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W rozbijaniu porozumień cenowych pomocne są daleko idące uprawnienia UOKiK, w tym prawo niezapowiedzianej kontroli z przeszukaniem. Za naruszenie zakazu zmowy cenowej Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten działał w zmowie choćby nieumyślnie. Należy pamiętać, że niedozwolone porozumienia cenowe są nieważne z mocy prawa.
Możliwość uniknięcia lub złagodzenia kary
Całkowite uniknięcie kary jest możliwe, jeżeli przedsiębiorca łącznie spełni następujące warunki:
– jako pierwszy z uczestników porozumienia dostarczy Prezesowi UOKiK informację o istnieniu zakazanego porozumienia, wystarczającą do wszczęcia postępowania antymonopolowego, lub przedstawi, z własnej inicjatywy, dowód umożliwiający wydanie decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję – pod warunkiem jednak, że Prezes UOKiK nie posiadał w tym czasie takich informacji i dowodów,
– współpracuje w pełnym zakresie z Prezesem Urzędu w toku postępowania, dostarczając niezwłocznie wszelkich dowodów, którymi dysponuje, albo którymi może dysponować, i udzielając niezwłocznie wszelkich informacji związanych ze sprawą, z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa Urzędu,
– zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w dniu poinformowania o istnieniu porozumienia lub przedstawienia dowodu,
– nie był inicjatorem zawarcia porozumienia i nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w nim.
Przedsiębiorcy, którzy tych warunków nie spełniają, mogą liczyć na złagodzenie kary. Muszą jednak z własnej inicjatywy przedstawić Prezesowi UOKiK dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji oraz zaprzestać uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w momencie przedstawienia tego dowodu.
