Podstawowym przepisem w omawianej kwestii jest art. 183 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. W tym przypadku umowa spółki powinna określać warunki spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki, pod rygorem bezskuteczności ograniczenia lub wyłączenia. Umowa spółki może wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podział udziałów między spadkobierców w przypadku, gdy zmarły wspólnik miał więcej niż jeden udział. Jeżeli według umowy spółki wspólnik mógł mieć tylko jeden udział, udział ten może być podzielony między spadkobierców, chyba że umowa spółki wyłącza lub ogranicza w określony sposób podział tego udziału między spadkobierców. Wskutek podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych.
Mając na względzie powyższe, wstąpienie spadkobiercy w miejsce zmarłego wspólnika sp. z o.o. jest uzależnione od podstawowej kwestii jaką jest treść obowiązującej umowy interesującej nas spółki. W praktyce zatem, jeżeli umowa nie zawiera jakichkolwiek postanowień w tej kwestii, to należy przyjąć, że dziedziczenie udziałów zmarłego wspólnika następuje na zasadach ogólnych – przy czym dziedziczenie ustawowe zachodzi, gdy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu, lub nawet gdy testament istnieje, to kwestia udziałów w spółce nie została w nim uregulowana albo wreszcie też, gdy jedyny spadkobierca testamentowy odrzucił przypadając mu spadek.
Jednocześnie jak podkreśla Sąd Najwyższy, braki postanowienia umowy spółki w przedmiocie ograniczenia wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika, brak określenia zasad ustanowionych ograniczeń, brak jakichkolwiek kryteriów w tym zakresie, nie są ustawowymi przesłankami przesądzającymi w art. 183 § 1 KSH o bezskuteczności tego ograniczenia zastrzeżonego w umowie spółki. Przepis ten wyraźnie bowiem wiąże skuteczność omawianego ograniczenia zastrzeżonego w umowie spółki z określeniem w niej warunków spłaty spadkobierców nie wstępujących do spółki (por. postanowienie SN z 17.05.2007 r. sygn. akt III CZP 45/07). Tym samym wyłączenie lub ograniczenie wstąpienia spadkobierców do spółki nie może oznaczać pozbawienia ich ekwiwalentu za udziały, które należały do spadkodawcy. Jeżeli zatem umowa spółki wyłącza lub ogranicza wstąpienie do spółki spadkobierców, należy pod rygorem bezskuteczności ograniczenia lub wyłączenia określić warunki rozliczenia ze spadkobiercami, którzy nie wstąpią do spółki. Brak takich wyłączeń lub zasad ograniczeń skutkuje dziedziczeniu udziałów według prawa spadkowego.
Jak podkreśla W. Pyzioł : „Jeżeli umowa spółki dopuszcza posiadanie przez wspólnika tylko jednego udziału, udział ten może być podzielony między spadkobierców. W ten sposób powstaną nowe udziały o określonej wartości odpowiadającej wartości przypadającej na część udziału. Nowi wspólnicy – spadkobiercy będą również mieli najwyżej jeden udział. Przyjęcie podzielności jednego udziału (w sytuacji gdy wspólnik może mieć najwyżej jeden udział) powoduje, że udział w końcu zostanie "rozdysponowany" i przestanie istnieć. W wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 zł. Sytuacja powyższa wystąpi, gdy spadkobiercą jest osoba spoza grona wspólników. Jeżeli natomiast spadkobiercą jest któryś z dotychczasowych wspólników, nie będzie miało zastosowania ograniczenie co do minimum 50 zł wartości udziału, gdyż podzielony udział przyrasta o wartość części do istniejących już udziałów wspólników. Nie można też wykluczyć, że dziedziczyć będą osoby spoza spółki i wspólnicy jednocześnie. W takim przypadku w odniesieniu do poszczególnych grup obowiązywać będą zasady przedstawione powyżej. Jeżeli umowa spółki wyłącza lub ogranicza podział części udziałów między spadkobierców, a zmarły wspólnik mógł mieć co najwyżej jeden udział, wówczas sąd orzekający o dziale spadku decyduje, który ze spadkobierców obejmuje udział w spółce”.
