Częstą praktyką jest używanie domen internetowych przez przedsiębiorców do wskazywania prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, sprzedawanych towarów lub świadczonych usług. Wykorzystywane są zarówno domeny drugiego stopnia, jak i domeny internetowe złożone z powiązanych ze sobą domen pierwszego i drugiego stopnia. Bywa wręcz, że domeny internetowe zbudowane z domeny pierwszego i drugiego stopnia są nazwami (firmami) przedsiębiorców, prowadzących działalność np. w formie spółek handlowych. Domeny internetowe przestały być więc tylko identyfikatorami dla stron internetowych, a zaczęły również – jako znaki towarowe – identyfikować dane towary, usługi oraz przedsiębiorców. Definicja znaku towarowego ujęta została w art. 120 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (dalej: „Ustawa PWP”). Przepis ten stanowi, iż znakiem towarowym może być każde oznaczenie (także wyraz), które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów (oraz usług) jednego przedsiębiorstwa od towarów (oraz usług) innego przedsiębiorstwa. Dlatego też można uznać domenę internetową za znak towarowy, o ile spełni ona przesłanki wskazane w Ustawie PWP. Biorąc pod uwagę zasady budowy adresów stron internetowych, a także elementy tych adresów, stwierdzić należy, że, charakter odróżniający (zdolność do odróżniania towarów/usług) będzie mieć przede wszystkim nazwa domenowa, jako zmienny element adresu strony internetowej. Pozostałe elementy tego adresu (składniki stałe) występując także w innych adresach (np. domena „.pl”), mają bowiem charakter powtarzalny i jako takie – co do zasady – nie mają charakteru odróżniającego.
Również domena internetowa zbudowana z domeny pierwszego i drugiego stopnia, a więc zawierająca składnik stały (np. domena „fgfgw.pl”) może odróżniać towary/usługi danego przedsiębiorcy. Taka możliwość jest w pewnym stopniu związana z systemem rejestracji domen internetowych, który uniemożliwia funkcjonowanie w tym samym czasie dwóch zarejestrowanych identycznych domen. Rejestracja domeny „fgfgw.pl” przez jeden podmiot uniemożliwia bowiem – w okresie, gdy jest ona zarejestrowana i utrzymywana – rejestrację tej samej domeny na rzecz innego podmiotu. Oznacza to, że przedsiębiorca będący abonentem domeny „fgfgw.pl” będzie mógł wykorzystywać ją do oznaczania nią własnych towarów lub świadczonych usług.
Od uznania domeny internetowej (jako takiej) za znak towarowy odróżnić należy przypadek użycia w domenie internetowej znaku towarowego istniejącego już przed rejestracją nazwy domeny internetowej. Znak ten będzie zazwyczaj nazwą domenową i będzie miał byt samodzielny (będzie mógł funkcjonować na rynku także „poza” domeną internetową). Nie można jednak wykluczyć, że taki znak, użyty jako domena internetowa (w szczególności w połączeniu z innymi elementami tworzącymi adres domenowy lub adres strony internetowej), stanie się zupełnie nowym znakiem towarowym.
Konsekwencją uznania domeny internetowej za znak towarowy jest możliwość wystąpienia przez przedsiębiorcę do Urzędu Patentowego RP o udzielenie prawa ochronnego na ten znak (domenę). Przyznanie ochrony uzależnione jest od spełnienia przez domenę przesłanek do uzyskania tej ochrony, opisanych w Ustawie PWP. Co istotne, w przypadku wydania przez Urząd pozytywnej decyzji o udzieleniu prawa, przedsiębiorca (uprawniony z prawa ochronnego) zyskuje możliwość skorzystania z dodatkowych (wskazanych w Ustawie PWP) środków prawnych służących ochronie domeny internetowej (znaku towarowego) przed naruszeniami ze strony osób trzecich. Katalog środków ochronnych dostępnych dla przedsiębiorcy ulega zatem znacznemu rozszerzeniu (poza chociażby instrumenty służące rozwiązywaniu sporów dotyczących domen internetowych przed sądem polubownym ds. domen internetowych), a ochrona dla domeny, którą posługuje się przedsiębiorca, ulega wzmocnieniu.
Niezależnie od możliwości skorzystania z instrumentów ochronnych wskazanych w Ustawie PWP, przedsiębiorca uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy będący domeną internetową, nabywa także prawo wyłącznego używania tego domeny jako znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (art. 153 Ustawy PWP). Wątpliwości budzić może jednak określenie, jakie zachowania względem domeny internetowej będącej znakiem towarowym, stanowią jej używanie w rozumieniu przepisów cyt. Ustawy. Czy używaniem takim będzie już samo zarejestrowanie nazwy domeny bez powiązania domeny z jakąkolwiek stroną internetową? Czy może za użycie domeny/znaku towarowego należy potraktować posługiwanie się nią w celu identyfikacji strony internetowej uprawnionego do domeny (znaku), na której uprawniony oferuje swoje towary lub usługi? Treść przepisów Ustawy PWP nie pozwala jednoznacznie odpowiedzieć na te pytania. Art. 154 cyt. Ustawy zawiera jedynie przykładowe wyliczenie sytuacji uznawanych za używanie znaku. W mojej ocenie sam fakt rejestracji domeny internetowej (nazwy domenowej) będącej znakiem towarowym, bez podjęcia jakichkolwiek innych działań związanych z tą domeną, nie jest używaniem znaku towarowego. Znak ten (domena) nie identyfikuje bowiem wówczas towarów lub usług pochodzących od danego podmiotu. Należy jednak zwrócić uwagę, iż w opisanej sytuacji, mimo, że domena nie jest używana w charakterze znaku towarowego, nie przestaje ona być znakiem towarowym (o ile spełnia przesłanki do uznania jej za takowy).
Podsumowując, stwierdzić można, że domena internetowa może być zbudowana na bazie istniejącego wcześniej znaku towarowego i być jedynie „nośnikiem” tego znaku. Nie ma jednak przeszkód, aby po spełnieniu warunków opisanych w Ustawie PWP, domena internetowa – od momentu jej utworzenia – stanowiła „samodzielny” znak towarowy. Stworzenie znaku towarowego w postaci domeny internetowej otwiera zaś drogę do ubiegania się do udzielenia przez Urząd Patentowy RP ochrony takiej samej, jak na inne znaki towarowe nie będące domenami internetowymi. Powiększa to katalog środków służących ochronie praw podmiotu posługującego się domeną internetową.
Marcin Berlak
aplikant radcowski
w Kancelarii Prawniczej
Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
***
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów z działających w Internecie.
Marcin Berlak – aplikant radcowski, absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, od roku 2007 aplikant radcowski, z Kancelarią związany od września 2006 r. Absolwent Podyplomowego Studium Prawa Własności Intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu ochrony danych osobowych oraz prawie własności intelektualnej, ze szczególnym uwzględnieniem tworzenia i obrotu produktami informatycznymi.
