Due diligence jest bardzo ważną czynnością dla każdego, kto bierze udział w zakupie choćby części cudzego przedsiębiorstwa. Pozwala to bowiem na dokładne określenie ryzyka związanego z taką transakcją, głównie poprzez badanie finansowego stanu danego podmiotu i dokonywanych przez niego ruchów finansowych. W praktyce due diligence składa się z dwóch etapów.
Pierwszym krokiem jest tzw. legal due diligence, czyli nic innego jak analiza prawna sprzedawanego przedsiębiorstwa, akcji lub udziałów. Jest to tak naprawdę najważniejszy etap badania przed inwestycyjnego, który pomoże ustalić nam aktualną kondycje prawną danego przedsiębiorcy. W zakresie kontroli prawnej sprawdzamy dotychczasowe zobowiązania sprzedawanego podmiotu lub obciążenia poszczególnych akcji czy udziałów. Jeśli bowiem istnieją jakiekolwiek zobowiązania, to nabywca musi liczyć się z odpowiedzialnością za sprzedany towar lub oferowaną usługę poprzez funkcjonowanie instytucji rękojmi za wady. Warto zatem dokładnie zbadać czy przedsiębiorstwo nie posiada jakichś zobowiązań, które dla kupującego okazałyby się niezbyt atrakcyjne pod względem finansowym.
Czynności podejmowane w ramach legal due diligence sprowadzają się tak naprawdę do wnikliwej kontroli dokumentów sprzedawanego przedsiębiorstwa. To z nich można bowiem wywnioskować jakie prawa i obowiązki przysługują danemu podmiotowi, szczególnie jeśli chodzi o odpowiedzialność i wzajemne relacje pomiędzy jego organami statutowymi. W praktyce kontrola prawna będzie obejmować przede wszystkim samą umowę spółki, statut lub inny dokument konstytuujący podmiot podlegający badaniu, np. akt prywatyzacyjny przedsiębiorstwa państwowego. Oczywiście jest to minimalny zakres kontroli prawnej, można bowiem sprawdzać wszelkie inne dokumenty określające zasady działania organów takie jak np. regulaminy.
Kolejnym etapem przeprowadzanej kontroli jest tzw. financial due diligence, czyli finansowa kontrola przed inwestycyjna. Jak wskazuje sama nazwa polega ona na zebraniu informacji w zakresie wyników i obecnej sytuacji finansowej sprzedawanego przedsiębiorstwa, które są niezbędne przy zarządzaniu nim oraz wykorzystywaniu przez jego otoczenie finansowe – inwestorzy, kontrahenci. W praktyce czynności kontrolne dokonywane na tym etapie due diligence polegają na analizie wszelkich dostępnych sprawozdań finansowych, ustaleniu i ocenie przepływów pieniężnych, analizie czynników kształtujących wynik finansowy, ustaleniu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności odnośnie jego płynności, zadłużenia, aktywności, obrotowości, efektywności. O ile kontrolę prawną przedsiębiorstwa powinni wykonywać prawnicy, o tyle finansowy audyt powinien być przeprowadzany przez księgowych lub podmioty specjalizujące się w dziedzinie rachunkowości sprzedawanych przedsiębiorstw.
Reasumując, due diligence jest tak naprawdę niezbędne przed dokonaniem zakupu jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, tak aby transakcja była korzystna nie tylko dla zbywcy, ale przede wszystkim dla nabywcy nowego podmiotu. Jeśli sami nie posiadamy odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia w przeprowadzeniu poszczególnych kroków kontrolnych, to lepiej skorzystajmy z pomocy wykwalifikowanego personelu, tak aby uniknąć niepotrzebnych szkód w przyszłości.
