Przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: uoznk) mają na celu zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy winni konkurować pomiędzy sobą stosując uczciwe zasady lub inaczej mówiąc tzw. dobre obyczaje kupieckie. Konkurencja jest dla gospodarki czymś dobrym, powoduje wyższą jakość oferowanych usług lub produktów przy niższych cenach. Zmusza przedsiębiorców do wydajniejszej produkcji, stosowania często innowacyjnych rozwiązań i napędza gospodarkę. Nieuczciwa konkurencja jest natomiast patologią, gdzie stosuje się najgorsze „chwyty” tylko i wyłącznie w celu zdobycia klienta, który często przepłaca za usługi lub produkty. Działalność konkurencyjna
Nie wszyscy przedsiębiorcy ze sobą konkurują. Firma, która produkuje spinki do koszul nie jest żadną konkurencją dla firmy telekomunikacyjnej. Mówiąc zatem o nieuczciwej konkurencji, należy ustalić czy określeni przedsiębiorcy ze sobą konkurują. Stosunek konkurencji powstaje w sytuacji, gdy dwaj przedsiębiorcy prowadzą działalność gospodarczą o jednakowym lub podobnym profilu oraz gdy jednocześnie ich oferta skierowana jest na ten sam rynek, a więc do tego samego kręgu odbiorców. Nawet jeżeli się tak dzieje, to jest wszystko jeszcze w porządku, alarm należy podnosić gdy przedsiębiorstwa takie prowadzą działalność konkurencyjną, która nosi znamiona konkurencji nieuczciwej.
Nieuczciwa działalność
Przepisy ustawy wskazują, iż czynem nieuczciwej konkurencji może być w zasadzie każde działanie. Jedynym warunkiem jest to, aby działanie takie było sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, a ponadto zagrażało lub naruszało interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Jest to przepis blankietowy, który w zasadzie może dotyczyć każdego działania, o ile będziemy w stanie wykazać, że to działanie jest sprzeczne z prawem (istnieje przepis ustawy lub rozporządzenia, który został naruszony) lub dobrymi obyczajami (czyli pewnymi normami poza prawnymi, które powszechnie są stosowane). Dodatkowym elementem takiego działania mu być naruszenie interesu innego przedsiębiorcy lub klienta.
Czyn nieuczciwej konkurencji
Ustawa wylicza przykładowe działania uznane za czyny nieuczciwej konkurencji, są to w szczególności czyny mające na celu wprowadzenie w błąd co do oznaczenia przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym. Jest to katalog otwarty wskazujący jedynie przykładowo zachowania, które mogą stanowić naruszenie przepisów ustawy.
Nieuczciwa reklama
Zgodnie z art. 16 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji za nieuczciwą konkurencję w zakresie reklamy uznawana jest w szczególności reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję, co do nabycia towaru lub usługi. Przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług, a także zachowania się klienta.
Nieuczciwe działanie pracownika może stanowić przestępstwo
Najczęściej dochodzi do czynów nieuczciwej konkurencji poprzez udostępnienie informacji o przedsiębiorcy innym osobom. Często pracownik, który odchodzi z firmy do innego pracodawcy zabiera ze sobą wiele informacji, które niestety są przekazywane temu nowemu pracodawcy. Jeżeli dojdzie do sytuacji, w której zostały przekazane takie informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa innemu przedsiębiorcy przez osoby nieuprawnione i informacje te zagrażają lub naruszają jego interes, to w takim wypadku mamy do czynienia z nieuczciwą konkurencją. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Takie nielojalne działanie pracownika oprócz innym sankcjom przewidzianym w ustawie, może także podlegać odpowiedzialności karnej, gdyż każda osoba, która wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ściganie takiego przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego przedsiębiorcy.
Trzeba uważać na wytaczanie powództwa o czyn nieuczciwej konkurencji
Zgodnie z art. 18 ust. 1. uoznk w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać (w ramach powództwa cywilnego) m.in: zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków niedozwolonych działań, złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie oraz naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych. Przepis ten z jedne strony daje podstawę prawną do domagania się ochrony, z drugiej jednak nastręcza wielu problemów. Nieuczciwa działalność przedsiębiorcy nastawiona jest na akumulację przychodów oraz zysków, w takim przypadku dotkliwą dla niego sankcją będzie konieczność zapłaty odszkodowania na rzecz innego przedsiębiorcy, z którym nieuczciwie konkurował. Cały problem w tym, że oprócz tego aby wykazać te działania nieuczciwe, aby dochodzić odszkodowania konieczne będzie wykazanie poniesionej szkody, czyli wyliczenie i wskazanie w jakiej wysokości poniósł ten przedsiębiorca stratę lub nie uzyskał korzyści. Stanowi to sporą barierę do dochodzenia roszczeń w takim wypadku. Nie ułatwia tego także fakt, że zgodnie art. 22 ust. 1 uoznk w razie wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji, sąd, na wniosek pozwanego, może nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a jeżeli na skutek wniesienia powództwa u pozwanego powstała szkoda, to może pozwany żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Na koniec warto zatem dodać, że wytaczając powództwo przeciwko konkurentowi należy posiadać odpowiednie dowody powstałych naruszeń. Zanim skieruje się sprawę na drogę sądową należałoby także wezwać nieuczciwego przedsiębiorcę do zaniechania działań naruszających zasady uczciwej konkurencji. Jeżeli nie dostosuje się on do wezwania, wówczas pozostaje sprawa sądowa. Należy pamiętać, że dla sądu najważniejszą rzeczą jest udokumentowanie i udowodnienie wszelkich działań, które naruszają prawo.
Jarosław Olejarz
Radca prawny
