Polskie prawo poniekąd wymusza na osobach mieszkających poza granicami ojczystego kraju – dwukrotny przyjazd do kraju. Pierwszy przyjazd wiąże się ze złożeniem wniosku o wymianę dowodu osobistego, a drugi z odebraniem go. Problem ten odnosi się jedynie do osób zameldowanych kraju, ponieważ osoby Polacy przebywający za granicą na stałe nie maja obowiązku posiadania dowodu.
Wśród Polaków przebywających za granicą wywołało to niepokój, ponieważ obawiają się, iż przez wyjazdy do Polski w ramach wymiany dowodu osobistego mogą oni stracić pracę. Niestety – aktualny dowód osobisty jest potrzebny. W Unii Europejskiej – miejscu gdzie pracuje najwięcej Polaków, nowy dowód osobisty zastępuje paszport, dzięki czemu przemieszczenia się w granicach UE jest bezproblemowe. Co więcej można uwypuklić wyżej wspomniany obowiązek posiadania dowodu osobistego, pomimo iż jego brak nie jest karalny.
Osoby, które powrócą do Polski, a nie będą posiadać nowego dokumentu mogą czekać niemiłe niespodzianki, ponieważ po 31 marca 2008 roku w urzędach bardzo trudno będzie załatwić jakiekolwiek sprawy – choćby nawet wziąć kredyt, bądź też zarejestrować samochód.
Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji 6 milionów Polaków wciąż nie wymieniło książeczkowych dowodów osobistych na nowe plastikowe. Wciąż nie ma danych ilu Polaków mieszkających poza granicami kraju nie wymieniło jeszcze dowodów. Wnioski o wydanie nowych dowodów osobistych należy składać do 31 grudnia 2007 roku.
Warto też pamiętać, że od momentu wstąpienia naszego kraju do UE do innych państw Unii możemy podróżować również z dowodem osobistym, nie zabierając ze sobą paszportu.
Co jednak się wydarzy w przypadku, gdy osoba wyjeżdża w podróż np. do Wielkiej Brytanii zabierając ze sobą tylko dowód osobisty, który w momencie pobytu na wycieczce utraci swoją ważność? Utrata ważności dowodu osobistego, w kraju Unii Europejskiej nie oznacza, iż powrót do kraju będzie niemożliwy. Jeżeli dowód osobisty turysty utraci ważność podczas pobytu poza granicami kraju, bądź też dowód ten zostanie skradziony lub zniszczony w stopniu uniemożliwiającym jednoznaczne ustalenie tożsamości posiadacza, to wówczas powinien on dopełnić takich samych formalności jak w razie utraty paszportu.
Turysta, któremu zostanie skradziony dowód osobisty, powinien zgłosić to na posterunku miejscowej policji, skąd otrzyma zaświadczenie o dokonanym zgłoszeniu. Następnie o pomoc musi się zwrócić do polskiego konsula w danym kraju. Do konsulatu należy dojechać niestety na swój koszt, ponieważ organizatorzy wycieczki nie mają obowiązku finansowania przejazdu.
Ubiegając się o wydanie paszportu tymczasowego poza granicami naszego kraju należy złożyć wypełniony wniosek o wydanie dokumentu paszportowego oraz dwa takie same zdjęcia o wymiarach 35 x 45 mm. Zdjęcie powinno mieć dobrą ostrość oraz pokazywać wyraźnie oczy oraz twarz od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz zajmowała 70-80% zdjęcia.
Należy złożyć oświadczenie o okolicznościach, dacie i miejscu utraty dowodu osobistego w przypadku kradzieży, dołączyć dowód uiszczenia opłaty konsularnej w związku z wyrobieniem nowego dokumentu. Turysta będzie musiał również okazać do wglądu dokument, który potwierdzi jego tożsamość oraz obywatelstwo polskie. Tożsamość turysty może też poświadczyć organ paszportowy w kraju albo na miejscu za granicą osoba posiadająca paszport i obywatelstwo polskie (np. członek rodziny okradzionego turysty, który przebywa wraz z nim za granicą, bądź nawet pilot wycieczki). Czy można starać się o wydanie dowodu osobistego w konsulacie? Niestety nie, ponieważ urzędem, który wydaje dowód osobisty jest Urząd Gminy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce. W takiej sytuacji konsul wystawi tymczasowy dokument umożliwiający jednorazowe przekroczenie granicy.
Po powrocie do Polski turysta musi jak najszybciej złożyć wniosek o nowy dowód osobisty, aby nie mieć problemu z załatwieniem codziennych spraw. Dodatkowo osoby, które uchylą się od obowiązku wymiany dowodu osobistego grozi kara grzywny od 20 zł do 5 tysięcy złotych, złotych nawet kara ograniczenia wolności do jednego miesiąca!
