Obowiązek obliczenia VAT z tytułu obrotu towarem czy usługą, pobranie tego podatku i odprowadzenie na rachunek budżetu państwa spoczywa na sprzedającym towar lub usługę. Art. 29 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur. Natomiast zakwestionowany przepis rozporządzenia Ministra finansów z dnia 25 maja 2005 roku określa, iż w przypadku udzielenia rabatów już po wystawieniu faktury, podatnik udzielający rabatu wystawia fakturę korygującą, której potwierdzenie odbioru stanowi podstawę do obniżenia kwoty podatku należnego. W opinii wnioskodawcy uzależnienie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego od uzyskania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę, stanowi przerzucenie na sprzedającego obowiązków z natury przypisanych organom podatkowym. Dodatkowo wiąże prawo podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego z otrzymaniem przez niego potwierdzenia odbioru faktury korygującej Tymczasem art. 29 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług wiąże zmniejszenie obrotu z kwotą udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów. Nie zostało natomiast określone, że rabaty te muszą być udokumentowane fakturą korygującą, zatem mogą one zostać udokumentowane także w inny sposób, który będzie podlegał kontroli organów podatkowych w toku ewentualnego postępowania. Według Rzecznika Praw Obywatelskich zakwestionowany przepis rozporządzenia narusza uprawnienia podatnika i wykracza poza granice upoważnienia ustawowego.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 16 ust. 4 zdanie drugie rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim uzależnia prawo do obniżenia obrotu w przypadku wystawienia faktury korygującej od posiadania potwierdzenia odbioru tej faktury jest niezgodny z art. 29 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz z art. 92 ust. 1 i z art. 217 Konstytucji. Powyższy przepis traci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Wymóg posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez podatnika-nabywcę w pewnych sytuacjach może uniemożliwić obniżenie przez podatnika-sprzedawcę podatku należnego ze względu na okoliczności od niego niezależne. Dzieje się tak w szczególności zmiany adresu, bądź siedziby przez podatnika – nabywcę, nieodbierania przez niego korespondencji, itp. Zaskarżony przepis wprowadzając dodatkowy warunek materialnoprawny – od którego zależy możliwość odliczenia podatku – modyfikuje na niekorzyść podatnika podstawę opodatkowania ze względu na okoliczności, na które podatnik – sprzedawca nie ma wpływu. W dodatku przepis ten nie formułuje wyłącznie porządkowej powinności posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej. Posiadanie potwierdzenia stanowi podstawę do odliczenia podatku. § 16 ust. 4 rozporządzenia określa zatem jeden z istotnych elementów stanu podatkowego, co – zgodnie z Konstytucją – zastrzeżone jest dla materii ustawowej. Odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją stwarza możliwość ustanowienia nowych przepisów, zapewniających kontrolę prawidłowości rozliczeń podatkiem od towarów i usług. Rozważając zakres ingerencji w prawa podatnika – jaki będzie się wiązał z przyjętym mechanizmem kontrolnym – należałoby rozważyć celowość przeniesienia tych uregulowań do ustawy.
Internetowa Kancelaria Prawna
www.SerwisPrawa.pl
