Zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym możemy rozróżni 14 kategorii prawa jazdy. Jednakże w tym artykule skupimy się na najczęściej pożądanej kategorii B. Prawo jazdy kategorii B może otrzymać osoba, która ukończyła 18 lat i uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem. Ponadto należy odbyć wymagane szkolenie oraz zdać z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy wymagany dla tej kategorii. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż osoba niepełnosprawna pod względem fizycznym może być osobą kierującą, jeśli w wyniku badania lekarskiego nie stwierdzono przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem. Natomiast prawo jazdy nie może zostać wydane osobie, w stosunku, do której orzeczony został zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie obowiązywania tego zakazu. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych może zostać stwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium do spraw wykroczeń, bądź orzeczeniem innego uprawnionego do tego organu orzekającego.
Jeśli chodzi o zaświadczenie lekarskie to należy udać się do lekarza, który jest uprawniony do badań kierowców oraz kandydatów na kierowców. Głównym przeciwwskazaniem do wydania prawa jazdy jest stwierdzona aktywna forma uzależnienia od alkoholu lub środka działającego w analogiczny sposób. Z powodu stwierdzonej wady wzroku można uzyskać tylko czasowe uprawnienia z koniecznością przeprowadzania regularnych badań kontrolnych. Te oraz inne zastrzeżenia zostaną umieszczone w orzeczeniu, które należy następnie okazać w wybranym Ośrodku Szkolenia Kierowców, a następnie w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego.
Kolejnym ważnym krokiem jest wybranie odpowiedniego Ośrodka Szkolenia Kierowców. Warto posłuchać rad znajomych oraz poczytać na różnych forach internetowych opinii o ośrodku, do którego chcemy się udać. Pomocą w wyborze OSK może też służyć Instytut Transportu Drogowego. W Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego ITS opracowano procedurę, kryteria i narzędzia pomiaru ośrodków szkolenia kierowców, bazując na procedurze mierzenia jakości pracy szkół, powstałej w ramach międzynarodowego programu TERM. Od 2001 roku ITS obejmuje Patronat nad ośrodkami, które taką kontrolę przeszły pomyślnie. Lista OSK objętych patronatem znajduje się na stronie instytutu.
Szkolenie przygotowujące do państwowego egzaminu na prawo jazdy składa się z dwóch części – teoretycznej i praktycznej. Liczba godzin zajęć zostaje ustalona indywidualnie dla każdej osoby przez instruktora nauki jazdy. Zależałoby to od posiadanej wiedzy oraz uzdolnień kandydata. Pomimo tego, że instruktor może ustalić indywidualnie liczbę godzin zajęć dla kursanta to Ministerstwo Infrastruktury określiło minimalną długość szkolenia. Dla omawianej kategorii B – w przypadku teorii ilość godzin nie może być mniejsza niż 30. Dla zajęć praktycznych ilość godzin również nie może być mniejsza niż 30. Ilość godzin dla poszczególnej kategoriach może ulec zmianie, w przypadku szkolenia w zakresie więcej niż jednej kategorii jednocześnie lub posiadania już odpowiedniej kategorii uprawnienia – stąd też np. przy jednoczesnym robieniu uprawnień dla kategorii B+E minimalna ilość godzin z zajęć praktycznych wynosi 15 godzin. Po zakończeniu kursu Ośrodek Szkolenia Kierowców musi wystawić odpowiednie zaświadczenie, które trzeba okazać w wybranym ośrodku egzaminacyjnym.
Egzamin składa się z dwóch części. Wiedza teoretyczna kursanta sprawdzana jest za pomocą testów wielokrotnego wyboru. Oznacza to, że w przypadku, gdy osoba egzaminowana nie wybrała dla określonego pytania wszystkich liter oznaczających odpowiedzi prawidłowe lub wybrała odpowiedź nieprawidłową, wtedy uznaje się, że popełniła jeden błąd. Testy są skomputeryzowane, a pytania wybierane są losowo z banku zatwierdzonego przez Ministerstwo Transportu. Koszt egzaminu teoretycznego przy użyciu komputerowego urządzenia egzaminacyjnego lub pozytywnego formie pisemnego testu wynosi 22 zł, natomiast pozytywnego formie ustnej 40 zł. Bez pozytywnego wyniku egzaminu teoretycznego nie można podejść do egzaminu praktycznego, który polega na wykonaniu określonych zadań na placu manewrowym oraz na prawidłowym wykonaniu programu egzaminacyjnego w warunkach ruchu drogowego. Podstawą do niezaliczenia egzaminu praktycznego jest dwukrotne nieprawidłowe wykonanie tego samego zadania przez zdającego. Egzamin może zostać zakończony przed czasem, w przypadku, gdy zdający nie panuje w wystarczającym stopniu nad pojazdem, dalsza jazda zagraża bezpieczeństwu w ruchu drogowym oraz ewentualnie na wniosek osoby egzaminowanej. Egzamin praktyczny dla kategorii B kosztuje 112 zł.
Osoba egzaminowana ma możliwość złożenia zastrzeżenia, co do przebiegu oraz wyniku egzaminu do dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w terminie 7 dni od daty jego przeprowadzenia. Zdający może również wnosić o udział w egzaminie egzaminatora nadzorującego. Ponadto po dwukrotnie uzyskaniu negatywnego wyniku egzaminu praktycznego – na wniosek zdającego – wojewoda może skierować do udziału w kolejnym jej egzaminie praktycznym – osobę, która w jego imieniu sprawuje nadzór nad egzaminowaniem kandydatów na kierowców i kierowców.
Po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu praktycznego nie pozostaje kursantowi nic innego jak udać się do właściwego swojemu miejsca zamieszkania wydziału komunikacji oraz złożyć wniosek, zaświadczenia o ukończeniu szkolenia, orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, dowód uiszczenia opłaty za wydanie prawa jazdy oraz fotografię o wymiarach 3,5 x 4,5 cm. Zasadą jest, że Ośrodki Ruchu Drogowego, w których zdawany jest egzamin przesyłają wniosek z wraz z wymaganymi dokumentami do właściwego wydziału komunikacji, gdzie należy tylko pójść i wnieść opłatę za wydanie prawa jazdy w wysokości 70 zł + 0,50 zł opłata ewidencyjna.
