Mediacja jest dobrowolnym i poufnym porozumieniem stron znajdujących się w konflikcie prawnym.
Strony w obecności bezstronnego i neutralnego mediatora wspólnie wypracowują korzystną ugodę. Taka ugoda, po zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i stanowi tytuł wykonawczy. Mediacja w sprawach gospodarczych jest alternatywą dla długotrwałego i kosztownego procesu sądowego, gdyż umożliwia stronom wypracowanie porozumienia w szybkim czasie i nie wymaga wielu miesięcy czy lat, tak jak jest w przypadku rozstrzygania sprawy przez sąd. Jest też najtańszą formą rozwiązywania konfliktów między przedsiębiorstwami. Dodatkowo rozwiązanie konfliktu za pomocą mediacji pozwalana na dalszą współpracę kontrahentów. Do mediacji, z zakresu prawa gospodarczego, można kierować każdy spór i konflikt, w którym dopuszczalne jest zawarcie ugody. Szczególnie dotyczy to spraw o zapłatę należności, wykonania umów, ustalenia odszkodowań czy roszczeń wspólników i akcjonariuszy przeciwko spółkom.
Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji.
Jeszcze na etapie zawierania jakiejkolwiek umowy przedsiębiorcy mogą dołączyć do niej klauzulę mediacyjną, w której zobowiązują się, że w przypadku zaistnienia sporu skorzystają z mediacji przed skierowaniem sprawy do sądu. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o przeprowadzenie mediacji. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy. Istotą mediacji jest jej dobrowolność. Każda ze stron może w każdym momencie mediację przerwać lub odmówić podpisania ugody. Nikt, nawet sąd, nie może zmusić stron do prowadzenia mediacji ani narzucić im treści ugody mediacyjnej.
Stronom przysługuje prawo dobrowolnego wyboru mediatora, jeżeli oczywiście obie wyrażają zgodę na jego pomoc.
Rolą mediatora jest pomóc stronom w taki sposób, aby osiągnęły najlepsze porozumienie. Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystająca w pełni z praw publicznych. Powinien on tak prowadzić mediację, aby obie strony mogły przedstawić swoje rację oraz skłaniać je do ugodowego rozstrzygnięcia sporu. Ponieważ postępowanie mediacyjne nie jest jawne ma on również obowiązek zapewnić stronom poufność oraz bezpieczne warunki rozmów oraz zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się podczas posiedzeń mediacyjnych, chyba, że strony zwolnią go z tego obowiązku. Mediator nie może być też świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji. Powinna to być osoba bezstronna i neutralna oraz w żaden sposób, formalny lub nieformalny, nie związana z jedną ze stron lub mająca jakikolwiek interes w określonym sposobie rozwiązania sporu. Zainteresowane strony samodzielnie wypracowują warunki ugody mediacyjnej. Mediator ma jedynie za zadanie pomóc stronom w ustalaniu warunków ugody i później ją spisać.
Mediacja jest również tańsza niż postępowanie sądowe a jej koszty określają strony w umowie o mediację zawartej z mediatorem.
Jeżeli w postępowaniu mediacyjnym nie doszło do zawarcia ugody lub, gdy w postępowaniu tym zawarto ugodę lecz nie została ona zatwierdzona przez sąd, koszty mediacji wchodzą w skład kosztów procesu, jeżeli strony skierują sprawę na drogę sądową w terminie trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji lub uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody. Natomiast w tych sprawach, w których strony do mediacji skierował sąd, koszty mediacji wchodzą zawsze w skład kosztów procesu. W przypadku, gdy strony do mediacji skierował sąd i doszło do zawarcia ugody przed mediatorem, koszty mediacji znoszą się wzajemnie, chyba że strony postanowią inaczej.
Ponieważ postępowanie mediacyjne jest postępowaniem poufnym nie jest ono nagrywane lub filmowane a mediator niszczy w obecności stron notatki, które sporządził w trakcie prowadzenia mediacji. Strony mediacji nie mogą zaś powoływać się w toku postępowania przed sądem powszechnym albo sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.
