W projekcie ustawy zaproponowano, aby podstawę obliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy dla osoby urodzonej po 1948 r. stanowiła suma zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego, zapisanych na koncie ubezpieczonego prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku osób, które są członkami otwartych funduszy emerytalnych, kwota składek na ubezpieczenie emerytalne podlegałaby podwyższeniu współczynnikiem korygującym 19,52/12,22, stanowiącym relację pełnej wysokości składki emerytalnej, wynoszącej 19,52 % podstawy wymiaru, do wysokości składki emerytalnej, która jest zapisana na koncie ubezpieczonego. Na koncie ubezpieczonego będącego członkiem OFE jest zapisana składka emerytalna wynosząca 12,22 % podstawy wymiaru. Jest ona niepełna, bo część składki emerytalnej wynosząca 7,3 % podstawy wymiaru, została odprowadzona do OFE. Zgodnie z obowiązującymi teraz przepisami, które byłyby zachowane dla osób urodzonych przed 1949 r., przy obliczaniu renty dla osoby, która nie osiągnęła 60 lat życia i nie ma pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnia się również tzw. okresy hipotetyczne, uzupełniające staż ubezpieczeniowy do pełnych 25 lat. Do rzeczywistych okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawcy dodaje się tyle lat lub miesięcy, aby te okresy wynosiły w sumie 25 lat. Granice czasowe wyznaczają tu dwie daty: dzień zgłoszenia wniosku o świadczenie oraz 60. urodziny ubezpieczonego. Funkcja okresu hipotetycznego jest więc wyraźnie ochronna, ponieważ przy obliczaniu wysokości renty pozwala uwzględnić dłuższy okres niż faktycznie udowodniony przez wnioskodawcę. Możliwość zwiększania w ten sposób kwoty świadczenia ma duże znaczenie w przypadku młodych osób, które po stosunkowo krótkim okresie pracy zawodowej stały się częściowo lub całkowicie niezdolne do pracy.
Ponadto zaproponowano, aby porównywalny mechanizm ochronny był stosowany również przy obliczaniu renty dla osób urodzonych po 1948 r. Z uwagi na to, że przy obliczaniu renty według nowej formuły nie uwzględnia się okresów nieskładkowych, uznano za właściwe, aby w tym przypadku staż ubezpieczeniowy był uzupełniany do pełnych 30 lat, a nie tylko do 25. W dalszym ciągu byłaby też stosowana – odpowiednio zmodyfikowana – zasada uwzględniania okresu ubezpieczenia społecznego rolników oraz okresu ubezpieczenia za granicą, które zostały uwzględnione przy ustalaniu prawa do renty. Wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy obliczona nową metodą byłaby równa kwocie uzyskanej przez podzielenie kapitału zapisanego na indywidualnym koncie ubezpieczonego przez dalsze trwanie życia osoby w wieku 60 lat. Natomiast renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosiłaby 75 % tej kwoty. Należy uwypuklić, iż w przypadku rent obliczonych według nowej formuły byłaby zachowana obecnie obowiązująca zasada gwarantowania wypłaty świadczenia, w co najmniej minimalnej wysokości. Tak więc, jeżeli po obliczeniu renty okazałoby się, że jest ona niższa od kwoty minimalnej renty, o której mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, renta byłaby podwyższona do gwarantowanej, minimalnej wysokości – bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego. Jeżeli po przyznaniu renty rencista podlegał ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, renta byłaby powiększana o kwotę wynikającą z podzielenia składek emerytalnych zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do renty przez dalsze średnie trwanie życia, ustalone dla osób w wieku 60 lat.
W projekcie zaproponowano także, aby wprowadzić okres przejściowy, w którym renty byłyby obliczane tzw. metodą mieszaną, czyli częściowo według starych, a częściowo według nowych zasad. Metoda ta byłaby stosowana do obliczenia renty dla osób, które wniosek o to świadczenie zgłoszą w latach 2009-2013, jest to rozwiązanie podobne jak stosowane w przypadku emerytur przyznawanych w tych latach. Ustawodawca wprowadza w projekcie również regulację stanowiącą, że renta z tytułu niezdolności do pracy nie ulega zmniejszeniu ani zawieszaniu z tytułu osiąganych przychodów z pracy zarobkowej. Według obecnie obowiązujących przepisów emerytura przysługująca osobie, która nie osiągnęła powszechnego wieku emerytalnego, jak również renta z tytułu niezdolności do pracy i renta rodzinna ulegają zmniejszeniu, jeżeli świadczeniobiorca osiąga przychód wyższy niż 70 % przeciętnego wynagrodzenia, ale nieprzekraczający 130 % tego wynagrodzenia. Jeśli zarabia powyżej 130 % przeciętnego wynagrodzenia, to prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu.
Oszacowano, że wprowadzenie dla osób urodzonych po 1948 r. nowej formuły obliczania rent z tytułu niezdolności do pracy, skorelowanej z formułą naliczania emerytur w nowym systemie emerytalnym, przyniesie określone oszczędności. Skala tych oszczędności jest trudna do dokładnego oszacowania ze względu na brak wystarczających informacji w zakresie wieku, stażu pracy oraz podstaw wymiaru składek i niepewność, co do kształtowania się tych relacji w przyszłości.
