Czym jest pośrednictwo ubezpieczeniowe?
Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. Wykonują je wyłącznie agenci ubezpieczeniowi lub brokerzy ubezpieczeniowi. Pośrednictwo ubezpieczeniowe w zakresie reasekuracji mogą realizować jedynie brokerzy ubezpieczeniowi posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji, czyli brokerzy reasekuracyjni. Należy pamiętać, że wykonywanie działalności agencyjnej lub brokerskiej, czy też czynności agenta ubezpieczeniowego lub brokera bez stosownego upoważnienia oraz wymaganego zezwolenia jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 2. Co istotne, pośrednictwo ubezpieczeniowe jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Agent ubezpieczeniowy
Zgodnie z Ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Za agentów ubezpieczeniowych uznaje się więc osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i spółki prawa handlowego, które podpisały umowy agencyjne z zakładami ubezpieczeń i zostały wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Do agentów ubezpieczeniowych nie zalicza się spółki cywilnej. Agent ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr jest jawny i dostępny dla osób trzecich.
Działalność agencyjna
Działalność agencyjna polega na wykonywaniu czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń polegających na pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych. Powinna być ona wykonywana z należytą starannością uwzględniającą zawodowy charakter tej działalności oraz dobrymi obyczajami. Warto wiedzieć, że czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:
– posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
– nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi i skarbowe,
– daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych,
– posiada co najmniej średnie wykształcenie,
– odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem.
Należy pamiętać, że takie warunki muszą również spełniać agenci ubezpieczeniowi będący osobami fizycznymi. W przypadku agentów ubezpieczeniowych będących spółkami nieposiadającymi osobowości prawnej, wymagane jest to także od wspólników tych spółek, o ile są osobami fizycznymi oraz od co najmniej połowy członków zarządu w przypadku, gdy wspólnikami tych spółek są osoby prawne. Jeżeli agentem ubezpieczeniowym jest osoba prawna takie wymagania musi spełniać co najmniej połowa ich członków zarządu. Osoba wykonująca czynności agencyjne ma obowiązek doskonalić umiejętności zawodowe przez odbywanie szkoleń zawodowych. Szkolenie zawodowe powinno się odbywać raz na 3 lata.
Odpowiedzialność za szkody związane z wykonywaniem czynności agencyjnych
Warto wiedzieć, że za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy prowadzi działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego. Jeżeli jednak agent wykonuje czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń (tzw. multiagent) w zakresie tego samego działu ubezpieczeń to bezpośrednio agent, a nie zakład ubezpieczeń odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych. Multiagent podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej w zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń. Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje w dniu zawarcia umowy agencyjnej z drugim zakładem ubezpieczeń wykonującym działalność ubezpieczeniową w tym samym dziale ubezpieczeń. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 1.000.000 euro oraz 1.500.000 euro w odniesieniu do wszystkich takich zdarzeń. Agent ubezpieczeniowy, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, zgodnie z ogólnymi warunkami tego ubezpieczenia, jest obowiązany wnieść opłatę na rzecz budżetu państwa w wysokości stanowiącej równowartość 1.000 euro. Wniesienie opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Do przeprowadzania kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia uprawniona jest Komisja Nadzoru Finansowego.
Broker ubezpieczeniowy
Brokerem ubezpieczeniowym jest z kolei osoba fizyczna albo prawna posiadająca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Nadzór nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych sprawuje organ nadzoru, czyli Komisja Nadzoru Finansowego. Broker ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr jest jawny i dostępny dla osób trzecich.
Działalność brokerska
Działalnością brokerską są czynności wykonywane w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, polegające na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich. Zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo w zakresie reasekuracji wydaje Komisja Nadzoru Finansowego w drodze decyzji. Osoba fizyczna, która chce uzyskać przedmiotowe zezwolenie powinna:
– mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
– nie być prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi oraz skarbowe,
– dawać rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej,
– posiadać co najmniej średnie wykształcenie,
– zdać egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych odpowiednio do zakresu działalności,
– posiadać co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej,
– zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.
Wniosek o wydanie zezwolenia może również złożyć osoba prawna pod warunkiem, że wszyscy członkowie zarządu posiadają zdolność do czynności prawnych, są niekarani, dają rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej oraz posiadają minimum średnie wykształcenie, przy czym co najmniej połowa z nich zda egzamin przed Komisją Egzaminacyjną oraz posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku. Osoba prawna musi również zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.
Ograniczenia brokera
Należy pamiętać, że brokera ubezpieczeniowego obowiązują pewne ograniczenia. Po pierwsze nie może on wykonywać działalności agencyjnej ani wykonywać czynności agencyjnych. Dodatkowo nie może pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń, być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń oraz posiadać akcji zakładu ubezpieczeń, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym. Ograniczenia te nie dotyczą jednak umowy ubezpieczenia, na podstawie której broker ubezpieczeniowy jest ubezpieczonym lub ubezpieczającym, ani umowy zawartej przez brokera ubezpieczeniowego z zakładem ubezpieczeń, dotyczącej sposobu wzajemnego rozliczania się z tytułu wykonywania czynności brokerskich. Nie dotyczy to również zlecania brokerom reasekuracyjnym zawierania umów reasekuracji, w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych oraz zlecania im zawierania umów retrocesji, w zakresie cedowania ryzyka z umów reasekuracji. W przypadku nabycia lub posiadania akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, broker ubezpieczeniowy jest obowiązany powiadomić o tym organ nadzoru.
Obowiązki brokera
Na brokerze ubezpieczeniowym ciążą również określone obowiązki. Przede wszystkim musi on poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej o firmie, pod którą wykonuje działalność brokerską, adresie siedziby, rejestrze pośredników ubezpieczeniowych, do którego jest wpisany i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru. Jeżeli broker jest wpisany do rejestru prowadzonego przez organ nadzoru, wówczas ma obowiązek okazać zakładowi ubezpieczeń i poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej, przy pierwszej czynności i na każde żądanie, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej. Ponadto, przed zawarciem umowy ubezpieczenia, jest on zobowiązany udzielić na piśmie porady, w oparciu o rzetelną analizę ofert w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy ubezpieczenia oraz pisemnie wyjaśnić podstawy, na których opiera się rekomendacja. Musi również zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich, także po rozwiązaniu stosunku umownego ze zleceniodawcą. Przy pierwszej czynności, broker ma obowiązek poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej o posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników oraz, w przypadku brokera ubezpieczeniowego będącego osobą prawną, o akcjach albo udziałach brokera posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników. Dodatkowo osoby fizyczne wykonujące czynności brokerskie są obowiązane okazywać dokument upoważniający do działania w imieniu brokera ubezpieczeniowego.Należy pamiętać, że działalność brokerska powinna być wykonywana z poszanowaniem interesów stron umowy ubezpieczenia. Podobnie jak agent ubezpieczeniowy, raz na 3 lata, powinien on doskonalić umiejętności zawodowe poprzez szkolenia zawodowe.
