Zgodnie z założeniami projektu przepisy ustawy należy stosować do obywateli polskich, cudzoziemców nieposiadających obywatelstwa żadnego państwa, pod warunkiem, że posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce pobytu stałego ora cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy. W rozumieniu ustawy zmiana imienia oznacza zmianę na inne imię lub zmianę pisowni imienia, natomiast zmiana nazwiska polega na zmianie na inne nazwisko, zmianie pisowni lub zmiany nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju żeńskiego lub męskiego, a członkiem rodziny jest małżonek i wstępny osoby ubiegającej się o zmianę imienia lub nazwiska. Należy jednak zaznaczyć, że zmiana imienia lub nazwiska może nastąpić jedynie z ważnych powodów – w szczególności, gdy zmiany dotyczą imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka, na imię lub nazwisko używane albo, które zostało bezprawnie zmienione bądź na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Zmiany imienia lub nazwiska cudzoziemca, który uzyskał w RP status uchodźcy można dokonać wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego. Zmiany nazwiska nie można dokonać w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba, że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku. Po zmianie nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów – to samo dotyczy zmiany imienia.
Warte podkreślenia jest, iż zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeństwa. Natomiast zmiana nazwiska jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci pod warunkiem, że drugi z rodziców wyrazi na to zgodę. Zgoda drugiego rodzica nie jest potrzebna, w sytuacji, gdy nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. W przypadku braku porozumienia pomiędzy rodzicami dziecka, każde z nich ma możliwość zwrócenia się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka. Jeśli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło już 13 lat, to do zmiany jego nazwiska potrzebna jest zgoda dziecka. Zgoda dziecka oraz drugiego z rodziców na zmianę nazwiska dziecka musi zostać wyrażona osobiście przed odpowiednimi organami lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Zgodnie z art. 9 projektu ustawy zmiana imienia lub nazwiska nastąpi na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o zmianę. W przypadku zmiany imienia lub nazwiska małoletniego dziecka – następuje ona na pisemny wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka. Wniosek należy złożyć osobiście, za wyjątkiem osób zamieszkałych poza granicami kraju, które mogą złożyć wniosek za pośrednictwem konsula RP. Dopuszczona została możliwość złożenia wniosku o zmianę nazwiska bez zachowania powyżej określonych wymogów, pod warunkiem dokonania tej czynności w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:
- dane osoby, której zmiana dotyczy, tj.: imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe, adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały, a w przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt stały należy podać adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące oraz numer PESEL
- imię i nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana,
- uzasadnienie
Do wniosku o zmianę nazwiska należy dołączyć odpis zupełny aktu urodzenia, odpis zupełny aktu małżeństwa, odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci oraz inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska. Z kolei do wniosku o zmianę imienia należy dołączyć opis zupełny aktu urodzenia oraz aktu małżeństwa i inne dokumenty uzasadniające zmianę imienia.
Decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę imienia lub nazwiska bądź o odmowie wyrażenia zgody na zmianę imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępca właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy, a w przypadku braku takiego miejsca – kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępca właściwy ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy. Natomiast, jeśli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany powyżej, to w tego rodzaju sprawach rozstrzyga kierownik USC lub jego zastępca właściwy dla miasta stołecznego Warszawy.
