Respondenci wyrażają równie negatywną ocenę jakości umów i stosowanych w zamówieniach publicznych wzorców kontraktów. Aż dwie trzecie ankietowanych wskazało, że jakość podpisywanych umów powoduje problemy z ich realizacją. Należy zwrócić także uwagę na kłopoty związane z powszechnym stosowaniem na rynku zamówień publicznych wynagrodzenia ryczałtowego i często wiążącym się z tym zlecaniem robót dodatkowych w ramach ustalonego wynagrodzenia, choć roboty te nie były ujęte w uzgodnionej umowie. Z takim problemem spotkało się 80% uczestników badania.
Przygniatająca większość badanych uznaje, że organizacja procesu inwestycyjnego przez zamawiających publicznych jest nieprawidłowo planowana przez zamawiających pod względem zakresu prac, podziału zadań i ryzyk, harmonogramu prac i budżetu (89%), przy czym połowa uznaje praktyki za zdecydowanie nieprawidłowe. Niewiele lepiej oceniane są praktyki zamawiających w kwestiach technicznych. Jedna trzecia respondentów uznaje, że opis przedmiotu zamówienia jest zdecydowanie niewłaściwie przygotowywany, a prawie połowa ocenia je jako nieprawidłowe. W sumie zatem negatywne oceny to 82% odpowiedzi.
Za największe, lub duże, zagrożenie dla uczciwej konkurencji w systemie zamówień publicznych badani uznali podawanie rażąco niskich cen przez wykonawców (96%). Brak skutecznych mechanizmów weryfikacji oświadczeń i referencji to duże zagrożenie według 64% badanych. 13% respondentów wskazuje na słabość systemu weryfikacji, a 14% na zmowy przetargowe.
Istotnym problemem zamówień publicznych jest jakość umów. W ocenie 85% większość umów zawiera postanowienia, które powodują problemy z interpretacją na etapie realizacji zamówienia, które nie występują na rynku prywatnym. Pozytywną ocenę umów pod tym względem wyraziło 6% badanych.
Słabościami są też nadużywanie przez zamawiających formuły wynagrodzenia ryczałtowego oraz praktyka zlecania dodatkowych prac, nie ujętych w umowie, w ramach uzgodnionego wynagrodzenia (czyli za darmo).
Zdaniem 44% respondentów zamawiający zawsze dochodzą kar umownych, a jednocześnie według 13% zamawiający często, lub nawet zawsze, dokładają starań, aby rozwijać zaistniałe problemy bez sięgania do kar umownych. Rygoryzm dochodzenia kar umownych jest problematyczny, bowiem w ocenie 89% respondentów kary są zbyt wysokie i nie adekwatne do szkód poniesionych przez zamawiających.
Wraz z publikacją Listy barier w sektorze infrastruktury, PKPP Lewiatan rozpoczyna realizację drugiej edycji badania, którego celem jest powtórzenie diagnozy problemów i barier rynku infrastruktury. Kwestionariusz badania jest dostępny na stronie Związku Pracodawców Branży Infrastruktury, będzie również dystrybuowany wśród przedsiębiorców drogą mailową.
Realizując projekt „Wzmocnienie potencjału Związku Pracodawców Branży Infrastruktury”, w ramach Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”, PKPP Lewiatan przeprowadziła wśród przedsiębiorców związanych z branżą infrastruktury ankietę na temat głównych problemów branży. Badanie zostało zrealizowane w okresie od maja do października 2012 roku. Celem kwestionariusza było zbadanie, jak przedsiębiorcy postrzegają system zamówień publicznych i jego funkcjonowanie oraz w jakich obszarach ich zdaniem konieczna jest zmiana praktyki zamówień publicznych, albo nawet zmiana przepisów prawa. W komentarzach do wyników ankiety wykorzystano także doświadczenia zdobyte podczas spotkań konsultacyjnych i konferencji zrealizowanych w ramach projektu „Wzmocnienie potencjału Związku Pracodawców Branży Infrastruktury”.
Przegląd odpowiedzi ukazuje zarówno generalną ocenę systemu zamówień publicznych, jak i pozwala wskazać instytucje prawne, które najpilniej wymagają uwagi i poprawy. Najbardziej jednoznaczne odpowiedzi dotyczyły:
1) zaplanowania procesu inwestycyjnego przez zamawiających, tak od strony organizacyjnej („menedżerskiej”), jak i od strony technicznej (dobór technologii, przygotowanie geologiczne placu robót),
2) głównych zagrożeń dla uczciwej konkurencji w systemie zamówień publicznych,
3) problematyki umów o zamówienie publiczne
4) wynagrodzenia ryczałtowego i kwestii robót dodatkowych w budownictwie,
5) wymiaru i dochodzenia kar umownych.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
