Podstawową kompetencją każdej rady nadzorczej jest podejmowanie decyzji odnoszących się do spółki w formie odpowiednich uchwał. Zgodnie z treścią art. 222 Kodeksu spółek handlowych, w przypadku spółki z o.o. rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna co najmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania dotyczące kworum rady nadzorczej. Umowa spółki może przewidywać, że członkowie rady nadzorczej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady nadzorczej, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej. Oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu rady nadzorczej. Podejmowanie uchwał przez radę nadzorczą w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady nadzorczej zostali powiadomieni o treści projektu uchwały.
Z kolei art. 391 KSH stanowi, że w przypadku spółek akcyjnych uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej. Statut może przewidywać, że w przypadku równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego rady nadzorczej. Walne zgromadzenie może uchwalić regulamin rady nadzorczej, określający jej organizację i sposób wykonywania czynności. Statut może upoważnić radę nadzorczą do uchwalenia jej regulaminu.
Polski system prawny przewiduje, że uchwały rady nadzorczej, niezależnie od tego w jakiej spółce są one podejmowane, mogą być skutecznie zaskarżane. Regulacji w tej materii nie odnajdziemy jednak w Kodeksie spółek handlowych, lecz w Kodeksie postępowania cywilnego. Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2010 r. (sygn. akt II CSK 449/09), uchwały rady nadzorczej spółki akcyjnej podlegają zaskarżeniu na podstawie art. 189 KPC. Powyższe stanowisko znajduje oczywiście zastosowanie także względem spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Treść przepisu, na który powołuje się SN wskazuje, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Zaskarżanie uchwał rady nadzorczej jest w praktyce zagadnieniem bardzo kontrowersyjnym i niejasnym. KSH nie zawiera w sobie bowiem regulacji odnoszącej się do tego właśnie zagadnienia. Możemy w nim co prawda odnaleźć przepisy dotyczące zaskarżania uchwał zgromadzenia poszczególnych spółek, jednak nie każdy uważa, że można je stosować odpowiednio przy innych organach spółek, w tym do rad nadzorczych. Powyższy wyrok zdaje się jednak kłaść kres niedomówieniom. Warto przy tym zaznaczyć, że stanowisko Sądu Najwyższego z 2010 r. jest zupełną modyfikacją jego dotychczasowego toku myślenia – w wyroku z 20 stycznia 2009 r. (sygn. akt II CSK 419/08) Sąd Najwyższy przyjął, że uchwały rady nadzorczej podlegają zaskarżeniu na podstawie przepisów o zaskarżaniu uchwał zgromadzenia wspólników stosowanych per analogiam (art. 249 – 252 KSH). Jak widać powyższe podejście jest już nieaktualne.
Pomocniczym dla SN w omawianej sprawie był art. 2 KSH, zgodnie z którym w przypadkach nieuregulowanych w KSH stosuje się wprost przepisy Kodeksu cywilnego, a jeśli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, przepisy KC stosowane mają być odpowiednio. Z racji braku uregulowania w KSH zagadnienia zaskarżania uchwał rad nadzorczych jakiejkolwiek spółki handlowej, nie pozostaje nic innego jak zastosować w takiej sytuacji przepisy KC odnoszące się do wadliwości czynności prawnych. Zgodnie z art. 58 KC, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Na zakończenie podsumujmy, zaskarżanie uchwał rad nadzorczych w spółkach jest możliwe wyłącznie w oparciu o art. 189 KPC. Pamiętajmy przy tym, że pojęcie interesu prawnego powinno być – w obecnie obowiązującym porządku prawnym – interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia ochrony prawnej za czym przemawiają tak standardy wynikające z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 45), jak i wiążących Polskę aktów międzynarodowych (art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych) oraz, iż stanowiący przesłankę powództwa o ustalenie interes prawny powinien być rozumiany elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej wykładni tego pojęcia, konkretnych okoliczności danej sprawy i tego, czy strona może uzyskać pełną ochronę swoich praw w drodze powództwa o świadczenie; stwierdzić należy, iż interes prawny nie zachodzi z reguły, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw. Tym samym uprawnionym do zaskarżenia podjętej uchwały jest każdy, kto ma w tym interes prawny, nie tylko wspólnicy wchodzący w skład danej spółki.
