Wieloosobowa spółka z o.o.
W sytuacji, gdy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest kilku wspólników możliwe jest zatrudnienie ich albo na podstawie umowy o pracę albo na podstawie umowy cywilnoprawnej, zazwyczaj umowy zlecenia. Mogą być oni zatrudnieni na każdym stanowisku pracy, nie wyłączając zarządu spółki. W tym jednak przypadku niezmiernie ważna jest reprezentacja spółki z o.o. przy podpisywaniu umowy z takimi wspólnikami. Na mocy bowiem art. 210§1 Ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000r., Nr 94, poz. 1037 ze zm.) umowę o pracę lub umowę zlecenia pomiędzy wspólnikiem-członkiem zarządu a spółką, powinna zawrzeć rada nadzorcza (jeżeli taka istnieje) lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W przypadku, gdy wspólnik nie jest członkiem zarządu, wówczas taką umowę z nim podpisuje zarząd, zgodnie z reprezentacją określoną w umowie spółki z o.o. Jest to niezmiernie ważne z uwagi na fakt, że zawarcie umowy o pracę (lub umowę cywilnoprawną) z członkiem zarządu spółki z o.o. przez osobę nieuprawnioną (np. przez innego członka zarządu) powoduje bezwzględną nieważność umowy. Oznacza to bowiem, że wszelkie pobrane świadczenia od spółki będą nienależne i wspólnik nie będzie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.
Spółka jednoosobowa
Odmiennie przedstawia się sytuacja, gdy spółka z o.o. jest jednoosobowa, czyli wszystkie udziały przysługują jednemu wspólnikowi i dodatkowo jest on jedynym członkiem zarządu. W takim przypadku nie można zatrudnić wspólnika na podstawie umowy o pracę. Taki pogląd dominuje również w orzecznictwie Sądu Najwyższego i wynika z niego, iż nie jest możliwe zawarcie umowy o pracę między spółką z o.o. a jedynym członkiem zarządu będącym zarazem jedynym jej wspólnikiem. Jest to bowiem nie tylko stosunek nawiązany w wyniku zawarcia umowy o pracę "z samym sobą", ale ponadto jest też on pozbawiony zasadniczych elementów konstrukcyjnych wymaganych przy stosunku pracy. W szczególności zaś brak jest w nim cechy szeroko rozumianego podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. Przy wykonywaniu funkcji jedynego członka zarządu spółki z o.o., jej jedyny wspólnik nie wykonuje bowiem poleceń pracodawcy (spółki z o.o.) i nie może sam sobie podlegać podczas świadczenia pracy, a wręcz przeciwnie, to on dyktuje spółce sposób działania. Tego rodzaju umowa o pracę jest więc nieważna, gdyż niemożliwe jest świadczenie pracy w ramach stosunku pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w sytuacji gdy wszystkie role pełni ta sama osoba. Konstytutywne cechy stosunku pracy nie występują w stosunku prawnym nawiązanym przez spółkę z o.o., utworzoną przez osobę fizyczną, ze wspólnikiem będącym jednocześnie jej jednoosobowym zarządem, nawet w przypadku, gdy umowa została zawarta za pośrednictwem ustanowionego pełnomocnika. Taka umowa jest również nieważna. Nie ma natomiast przeszkód, aby w takiej sytuacji wspólnik wykonywał na rzecz spółki czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej np. umowy zlecenia. Należy jednak pamiętać, że na mocy art. 210§2 Kodeksu spółek handlowych, taka umowa musi mieć formę aktu notarialnego. Brak takiej formy skutkuje nieważnością umowy. W przypadku, gdy jedyny wspólnik nie jest członkiem zarządu istnieje możliwość zatrudnienia go na umowę o pracę, na podobnych zasadach jak w przypadku spółki wieloosobowej.
