Kwestia upadłości została szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z treścią art. 10 w/w aktu prawnego, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Z drugiej strony wniosek w przedmiocie ogłoszenia upadłości konkretnego podmiotu nie może zostać złożony w każdej sytuacji związanej z niewywiązywaniem się dłużnika ze swoich finansowych obowiązków. Ustawodawca przewidział bowiem, że wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać oddalony przez sąd, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Taka reguła nie znajdzie zastosowania, jeżeli niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli. Jak podkreśla WSA w Łodzi w wyroku z dnia 8 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I SA/ Łd 161/11), nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu Prawa upadłościowego. Co najwyżej można w takim przypadkach oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 12 tej ustawy. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia jest przyczyna nie wykonywania zobowiązań. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn. Niewypłacalność dłużnika istnieje zawsze, gdy nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań.
Z kolei art. 28 omawianej ustawy wyraźnie zaznacza, że wniosek o ogłoszenie upadłości nieodpowiadający wymogom określonym w ustawie lub nienależycie opłacony zwraca się bez wezwania o uzupełnienie lub opłacenie wniosku, jeżeli został on zgłoszony przez wnioskodawcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego. W terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie z przyczyn określonych powyżej wniosek ponownie złożony, odpowiadający wymogom ustawowym i należycie opłacony, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek taki nie występuje w razie kolejnego zwrotu z tej samej przyczyny.
Sankcja zwrotu wniosku dotyczy sytuacji, w której wadliwe bądź nieopłacone pismo zostało wniesione przez zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym lub adwokatem. Taki skutek nie nastąpi jednak, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości z brakami zostanie wniesiony bezpośrednio przez zainteresowaną stronę. W takim przypadku sąd wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia braków lub uiszczenia niezbędnej opłaty. Termin na dokonanie takiej czynności wynosi dokładnie tydzień, co jest oczywiście wskazane w piśmie wysyłanym przez sąd. Pamiętajmy jednak, że jeżeli na skutek braku lub wskazania nieprawidłowego adresu dłużnika lub niewykonania innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu, wniosek o ogłoszenie upadłości zwraca się.
Wniosek o ogłoszenie upadłości, jak wynika z powyższego, podlega opłacie w wysokości 1000 zł, w przypadku zaś wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego będzie to wydatek rzędu 200zł. Opłaty wnosimy na rachunek bankowy sądu, do którego wniosek jest kierowany – kupując znaczki w kasie sądu lub wysyłając pieniądze przelewem na właściwy nr rachunku bankowego sądu. We wniosku wskażmy sąd właściwy do rozpoznania sprawy, określmy siebie jako wnioskodawcę (wraz z podaniem adresu do doręczeń pism sądowych), zaznaczmy kogo ma dotyczyć upadłość i na jakiej podstawie wnosimy takie żądanie (chodzi oczywiście o należyte uzasadnienie naszego stanowiska). Pamiętajmy także o dołączeniu odpisu z rejestru, w którym figuruje nasz dłużnik (właściwy rejestr przedsiębiorców).
