W projekcie nowelizacji zaproponowano, aby dodać, iż czynności tłumacza w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy mogą wykonywać osoby fizyczne, które wpisane są na krajową listę tłumaczy przysięgłych. Natomiast w szczególnie uzasadnionych przypadkach – zwłaszcza, gdy powołanie tłumacza przysięgłego jest niemożliwe lub znacznie utrudnione do wykonywania czynności tłumacza w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy może być powołana osoba niewpisana na listę tłumaczy przysięgłych, przysięgłych, której wiadomo, że posiada odpowiednią znajomość danego języka oraz umiejętność tłumaczenia.
W projekcie zaproponowano zmianę treści art. 2 ustawy o z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. Nr 273, poz. 2702 oraz z 2006 r. Nr 107, poz. 722). Według propozycji wpis na listę tłumaczy dokonuje się wniosek osoby zainteresowanej, która ma obywatelstwo polskie albo obywatelstwo jednego z członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczych lub na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa. Osoba ubiegająca się o wpis na listę tłumaczy musi znać język polski, posiadać nieposzlakowaną opinię oraz mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Ponadto nie może być prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe oraz nie może być przeciw tej osobie prowadzone postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Osoba taka nie może również podlegać zakazowi wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, musi ukończyć magisterskie studia wyższe lub równoważne oraz złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin z umiejętności tłumaczenia z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski. Spełnienie jednej z wyżej wymienionych przesłanek, a mianowicie posiadania nieposzlakowanej opinii stwierdza się w szczególności na podstawie informacji o kandydacie na tłumacza przysięgłego przedstawionych przez organy Policji. Zadaniem Ministra Sprawiedliwości będzie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określenie w drodze rozporządzenia sposobu, trybu oraz zakresu uzyskiwania informacji przez organy Policji o kandydacie na tłumacza przysięgłego. Ponadto będą oni musieli określić wzór kwestionariusza tej informacji mając na względzie obywatelstwo, miejsce zamieszkania, charakter i miejsce pracy kandydata na tłumacza przysięgłego oraz prawa i wolności chronione konstytucyjnie.
Minister Sprawiedliwości ma prawo zawiesić – w drodze decyzji – tłumacza przysięgłeo w wykonywaniu czynności tłumacza przysięgłego w trzech przypadkach, jeśli :
-
przy wszczęciu lub w toku postępowania o częściowe bądź całkowite ubezwłasnowolnienie tłumacza przysięgłego ustanowiono doradcę tymczasowego,
-
przeciwko tłumaczowi przysięgłemu jest prowadzone postępowanie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe,
-
tłumacz przysięgły nie zgłosi zmiany danych objętych wpisem na listę tłumaczy przysięgłych.
Jednakże, należy rozróżnić sytuacje, kiedy Minister Sprawiedliwości może zawiesić również w drodze decyzji – tłumacza przysięgłego w czynnościach tłumacza przysięgłego, jeśli:
-
wniósł o to sam tłumacz przysięgły z powodu długotrwałej choroby lub z innych ważnych przyczyn,
-
przeciwko tłumaczowi przysięgłemu prowadzone jest postępowanie o nieumyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub nieumyślne przestępstwo skarbowe,
-
tłumacz przysięgły nie wykonuje czynności tłumacza przysięgłego przez okres dłuższy niż 3 lata – licząc od ostatniej czynności.
Oba rodzaje zawieszenia trwają do czasu ustania przyczyny zawieszenia, jednak nie dłużej niż okres do 5 lat. W okresie zawieszenia Minister Sprawiedliwości może na uzasadniony wniosek tłumacza przysięgłego uchylić swoją decyzję. Ponadto Minister Sprawiedliwości ma prawo skreślić tłumacza przysięgłego z listy tłumaczy przysięgłych w przypadku: śmierci tłumacza, wniosku tłumacza o skreślenie go z listy, prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz, gdy nie spełnia wymogów odnoszących się do tłumaczy przysięgłych, przysięgłych także po upływie 5 lat od zawieszenia.
Tłumacz przysięgły nie może odmówić wykonania tłumaczenia w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy na żądanie sądu, prokuratora, Policji, Prokuratorii Generalnej oraz organów administracji publicznej, chyba, że zachodzą przyczyny odmowy wykonania tłumacze określone w przepisach regulujących dane postępowanie albo inne ważne przyczyny. W sytuacji, gdy wykonuje on tłumaczenia poza miejscem zamieszkania przysługuje prawo do zwrotu kosztów podróży zakwaterowania i diety na zasadach określonych w przepisach o wysokości oraz warunkach ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju; w razie wezwania w kilku sprawach na ten sam dzień zwrot kosztów i diety przyznaje się tylko raz. Wypłata wynagrodzenia za wykonane tłumaczenie i innych należności następuje niezwłocznie po zatwierdzeniu przez organ prowadzący postępowanie wyliczenia należności, przedłożonych przez tłumacza przysięgłego. Natomiast w sytuacji, gdy tłumaczenie zostało wykonane nierzetelnie lub wadliwie lub z niedającym się usprawiedliwić opóźnieniem wynagrodzenie może ulec stosownemu obniżeniu. Jednak w rażących przypadkach można odmówić przyznania wynagrodzenia za wykonane tłumaczenie.
Na wszystkich poświadczonych tłumaczeniach oraz poświadczonych odpisach pism, które wydaje tłumacz przysięgły należy wymieniać pozycję, pod którą tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium. Na sporządzonych tłumaczeniach i odpisach pism należy stwierdzić, czy sporządzono je z oryginału, kopii czy też tłumaczenia lub odpisu, oraz czy tłumaczenie lub odpis jest poświadczony i przez kogo. Obowiązkiem tłumacza przysięgłego, który uzyskał prawo do wykonywania zawodu jest zlożenie wzoru podpisu oraz odcisku swojej pieczęci Ministrowi Sprawiedliwości, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych oraz wojewodzie lub konsulowi właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego. Odpowiedzialność zawodowa tłumacza przysięgłego ustaje z upływem 3 lat. Natomiast, jeśli w tym czasie wszczęto postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego, karalność czynu ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Jeżeli jednak czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, przedawnienie odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego nie może nastąpić wcześniej niż przedawnienie przewidziane w przepisach ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 930, z późn. zm.).
