Przepisy ustawy znoszą ograniczenia podmiotowe po stronie wierzycieli zabezpieczonych, upraszczają zasady określania wierzytelności zabezpieczonej, przedmiotu zastawów i doprecyzowują niektóre reguły zaspokojenia zastawnika. Przede wszystkim jednak przepisy te mają na celu uproszczenie postępowania rejestrowego przez ograniczenie sądowego badania wniosków o wpis. Usprawnienie funkcjonowania rejestru zastawów jest niezbędne, gdyż występujące w praktyce trudności interpretacyjne treści przepisów nie odpowiadają potrzebom obrotu i realizacji postulatu szybkiego i pewnego postępowania rejestrowego.
Pierwsza ze zmian polega na usunięciu dotychczasowej zamkniętej listy wierzycieli uprawnionych do zaspokojenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym i przyjęciu, że uprawnienie takie przysługuje każdemu wierzycielowi. W zamian wprowadzono krótki przepis określający przedmiot ustawy. Zmiana ta uwzględnia także wejście Polski do Unii Europejskiej oraz wynikającą z przepisów unijnych zasadę swobody przepływu środków pieniężnych i związanych z nim płatności. W świetle załącznika nr I pkt IX do dyrektywy 88/361 swoboda przepływu kapitału obejmuje swobodę ustanawiania prawa zastawu przez podmiot, który ma miejsce zamieszkania na terytorium jednego z państw członkowskich – na rzecz podmiotu z terytorium innego państwa członkowskiego.
Wyznaczenie administratora zastawu wydaje się również konieczne, w sytuacji, gdy kredyt udzielony przez jeden podmiot stał się kredytem wspólnym wskutek przelewu części wierzytelności. Potrzeby obrotu bankowego przemawiają za tym, aby taką możliwość dopuścić. Dodatkowo, instytucja administratora zastawu okazuje się być przydatna w przypadku restrukturyzacji zobowiązań w postępowaniu układowym. Jeżeli układ z wierzycielami ma polegać na zabezpieczeniu ich wierzytelności zastawem rejestrowym na majątku upadłego, to celowym jest użycie w tej sytuacji administratora i ustanowienie jednego zastawu na zabezpieczenie wszystkich wierzytelności objętych układem. W innym wypadku należałoby ustanowić tyle zastawów, ilu jest wierzycieli. Konieczność umownego porozumienia się wierzycieli wybierających administratora zastawu wspiera prawdopodobieństwo powodzenia układu. Nie są też znane przypadki nadużycia tej instytucji przez wierzycieli, pokrzywdzenia dłużnika itp. Nowelizujący przepis określa, iż zastaw rejestrowy zabezpieczający wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii może być ustanowiony na rzecz wszystkich wierzycieli bez imiennego ich wskazania. W takim przypadku obowiązkowe jest ustanowienie administratora zastawu, na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu. Administrator zastawu nie musi być wierzycielem z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii.
Nowe przepisy stanowią, iż p przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, z wyjątkiem praw mogących być przedmiotem hipoteki, wierzytelności, na których ustanowiono hipotekę, a także statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej. Zastaw rejestrowy może być ustanowiony także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości. Obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę. Natomiast w sytuacji, gdy rzecz ruchoma obciążona zastawem rejestrowym stała się częścią składową nieruchomości, zastaw rejestrowy wygasa. Jeżeli rzecz ruchoma wchodząca w skład zbioru rzeczy ruchomych, obciążona zastawem rejestrowym, stała się częścią składową nieruchomości, zastaw rejestrowy wygasa w stosunku do tej rzeczy. Jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastaw rejestrowy obejmuje rzeczy, prawa lub składniki zbioru rzeczy lub praw, które weszły w miejsce pierwotnego przedmiotu zastawu jako ich surogat chyba, że zmiana przedmiotu zastawu rejestrowego powoduje pokrzywdzenie zastawnika. Zmieniony przedmiot zastawu rejestrowego ujawniony powinien zostać w rejestrze zastawów na wniosek zastawcy lub zastawnika. Ponadto, jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastaw rejestrowy obejmuje przysługujące zastawcy roszczenia o odszkodowanie z tytułu utraty, zniszczenia, uszkodzenia lub obniżenia wartości przedmiotu zastawu rejestrowego.
Przeniesienie zastawu rejestrowego może być dokonane tylko wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem. Przeniesienie zastawu rejestrowego jest skuteczne od daty wpisu nabywcy do rejestru zastawów. Przeniesienie zastawu rejestrowego przysługującego administratorowi zastawu jest skuteczne od chwili wpisu do rejestru zastawów nowego zastawnika upoważnionego do pełnienia funkcji administratora zastawu. Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym powoduje wygaśnięcie zastawu. Istnieją jednak od tego przepisu pewne wyjątki, mianowicie: zastaw rejestrowy nie wygasa, jeżeli umowa zastawnicza tak stanowi i określa, co najmniej: stosunek prawny, z którego wynika lub może wynikać nowa wierzytelność, termin, w którym powinien powstać nowy stosunek prawny, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem, najwyższą sumę zabezpieczenia dla nowej wierzytelności, przy czym suma ta nie może być wyższa od ujawnionej w rejestrze. W ostatniej z wymienionych sytuacji wniosek o wykreślenie zastawu może złożyć zastawnik lub zastawca, który dołącza do wniosku pisemne oświadczenie zastawnika o wyrażeniu zgody na wykreślenie zastawu. Jeżeli jednak w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem nie powstanie stosunek prawny, z którego wynika nowa wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym, zastaw rejestrowy wygasa z upływem tego terminu, a zastawnik ma obowiązek niezwłocznego dokonania czynności niezbędnych do złożenia wniosku o wykreślenie zastawu z rejestru zastawów. Zastaw rejestrowy wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru zastawów po upływie dwudziestu lat od chwili wpisu, chyba że strony postanowią o utrzymaniu zastawu na czas dalszy, nie dłuższy niż dziesięć lat i do rejestru zastawów zostanie złożona zmiana umowy zastawniczej.
Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku wygaśnięcia zastawu rejestrowego podlega on wykreśleniu z rejestru zastawów. Wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów powoduje wygaśnięcie zastawu, o ile zastaw nie wygasł wcześniej. Zastaw rejestrowy podlega wykreśleniu z rejestru zastawów na wniosek zastawnika, zastawcy, który dołącza do wniosku pisemne oświadczenie zastawnika o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym lub zrzeczeniu się tego zabezpieczenia albo prawomocny wyrok sądu ustalający wygaśnięcie zastawu rejestrowego, bądź osoby, która nabyła przedmiot zastawu rejestrowego. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie zastawnika o wyrażeniu zgody na wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów albo zaświadczenie komornika lub innego organu egzekucyjnego o nabyciu przedmiotu zastawu rejestrowego w postępowaniu egzekucyjnym, albo zaświadczenie sędziego komisarza o nabyciu przedmiotu zastawu rejestrowego w postępowaniu upadłościowym, albo prawomocne orzeczenie stwierdzające nieistnienie zastawu rejestrowego lub wskazała jego oznaczenie, gdy nie była stroną w sprawie.
