Okres pomiędzy styczniem 1999 r. a lutym 2009 r. był niepewnym czasem dla wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Wszystko przez niejasne przepisy w materii składek ZUS, a konkretniej obowiązku uiszczania ich przez oznaczone osoby. Cała sytuacja doprowadziła do tego, że w w/w okresie prawie pół miliona polskich przedsiębiorców nie opłacało należnych składek ZUS.
Problem zaległych składek został jednak rozwiązany poprzez przyjęcie ustawy wprowadzającej umorzenie zaległych składek na własne ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz na Fundusz Pracy. Powyższy akt prawny bez problemu przeszedł etap legislacyjny w Sejmie i Senacie, a teraz czeka na podpis Prezydenta RP. Wejście w życie rozwiązującej problem składek ustawy jest związane z upływem dwutygodniowego terminu liczonego od dnia ogłoszenia jej w Dzienniku Ustaw. Przyjmuje się, że obowiązywanie nowych przepisów nastąpi jeszcze w styczniu 2013 r.
Projekt ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą powstał na skutek licznych wniosków niezadowolonych przedsiębiorców, którzy po prostu nie wiedzieli czy są objęci obowiązkiem uiszczania składek społecznych. Cały problem dotyczył naliczania składek przez ZUS względem osób, które trudniły się pracą chałupniczą oraz osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej w sposób nieformalny. Pierwsza grupa miała możliwość opłacania niższych składek – od przychodu z działalności, a nie z samej działalności. Oczywiście warunkiem było, aby pracownicy nakładczy prowadzili swoją działalność do końca lutego 2009 r. Druga kategoria osób znalazła się w problematycznej sytuacji, bowiem ZUS przypomniał sobie o zaległych składkach od wszystkich przedsiębiorców, którzy nieformalnie zawiesili działalność gospodarczą przed 20 września 2008 r.
Przepisy długo oczekiwanej ustawy wprowadzają możliwość abolicji powyższych składek ZUS, nie nastąpi to jednak automatycznie. Przedsiębiorcy zainteresowani umorzeniem ich należności, a z pewnością będzie to zdecydowana większość „dłużników”, muszą złożyć odpowiedni wniosek w tym przedmiocie. Czas na dokonanie takiej czynności został ściśle określony i wynosi dokładnie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Ważną kwestią jest zatem bieżące śledzenie informacji o obowiązywaniu nowych przepisów. Z drugiej strony złożenie wniosku nie załatwi całej sprawy zaległych składek. Musimy pamiętać o konieczności uregulowania wszystkich pozostałych składek, odsetek za zwłokę i pozostałych powstałych kosztów (np. opłat i kosztów egzekucyjnych), które po prostu nie podlegają umorzeniu (np. powstały przez 1999 r. lub po lutym 2009 r.). Termin na uregulowanie zaległości również wynosi 12 miesięcy, jednak liczony jest od daty uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia. Z powyższego wynika zatem, że umorzenie spornych składek ZUS może nastąpić wyłącznie w stosunku do osoby, która ma „czyste konto” względem ZUS i nie zalega z jakimikolwiek opłatami. Oczywiście najlepszym wyjściem w takiej sytuacji będzie zapłacenie wszystkich niepodlegających umorzeniu składek, jednak rozłożenie długu na raty i spłacenie ich w ramach udzielonego układu ratalnego (zawartego w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy) będzie wystarczające, aby skorzystać z umorzenia składek ZUS za okres pomiędzy 1999 r. a 2009 r.
Na zakończenie ostatnia ważna informacja – jeśli zadłużona z tytułu nieopłaconych (spornych) składek ZUS działalność gospodarcza została zakończona przed 1 września 2012 r. , to omawiane w niniejszym artykule umorzenie nastąpi w najszybszym możliwym terminie. Jeśli jednak działalność jest nadal prowadzona, zainteresowani przedsiębiorcy będą musieli uzbroić się w cierpliwość, bowiem nowe przepisy muszą zostać notyfikowane przez Komisję Europejską. Musi ona sprawdzić, czy wprowadzana regulacja nie jest przypadkiem niedozwoloną formą pomocy publicznej.
