Istota problemu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy dochody, które ukryto przed organami podatkowymi w sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe za okres, w którym je osiągnięto, uległo już przedawnieniu, mogą być opodatkowane podatkiem od nieujawnionych źródeł przychodu.
Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku (wyrok z 16 grudnia 2009 roku, I SA/Bk 498/09) trudno uznać za prawidłową sytuację, w której podatnik musi liczyć się z możliwością dochodzenia roszczeń podatkowych przez podmiot uprawniony z tytułu podatku w bliżej nieokreślonej przestrzeni czasu, która kończy się wraz ze śmiercią podatnika. W konsekwencji Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że organy skarbowe nie mają możliwości opodatkowania ukrytych dochodów, od których nie został zapłacony należny podatek, w sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe za okres, w którym te dochody zostały osiągnięte, uległo przedawnieniu.
Powyższego poglądu nie podzielił jednak Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 26 września 2011 roku, II FSK/1138/10), który stwierdził, że decyzja w przedmiocie opodatkowania dochodów nieujawnionych tworzy odrębne zobowiązania podatkowe, nazwane przez ustawodawcę „podatkiem od nieujawnionych źródeł". W takiej sytuacji strona nie może w celu zniweczenia opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach powołać się na przychody wcześniej ukryte przed opodatkowaniem, co do których termin przedawnienia zobowiązań podatkowych już upłynął. Oznacza to, że w odniesieniu do dochodów nieujawnionych przedawnienie zobowiązania podatkowego może mieć zastosowanie dopiero wówczas, gdy nastąpi konkretyzacja zobowiązania podatkowego, czyli już po doręczeniu decyzji wymiarowej (decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe od „nieujawnionych źródeł”). Zatem przedawnienie może dotyczyć tylko dochodu znanego i ujawnionego organom podatkowym, a nie dochodu ukrytego.
Oznacza to, że organ podatkowy może nałożyć podatek w sytuacji, gdy w toku postępowania podatkowego podatnik wykaże, że wydatki poniesione w okresie, którego dotyczy to postępowanie, zostały sfinansowane z dochodów uzyskanych wiele lat wcześniej, jeżeli podatnik jednocześnie nie udowodni, iż środki te pochodziły z przychodów opodatkowanych lub zwolnionych z opodatkowania w rozumieniu art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Biorąc zatem pod uwagę przedstawione stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego warto również pamiętać o konieczności zachowania, przez bliżej nieokreślony czas, dowodów świadczących o opodatkowaniu dochodów, gdyż w przypadku postępowania podatkowego mogą one uchronić podatnika przed 75% sankcyjną stawką podatku dochodowego.
Radosław Teresiak, Zespół Doradztwa Podatkowego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
