Konsument, który decyduje się na oszczędzanie w tzw. III filarze może odkładać pieniądze m.in. na indywidualnym koncie emerytalnym (ike). W zależności od wybranej formy oszczędzania, stroną umowy o ike może być m.in. biuro maklerskie, zakład ubezpieczeń, bank lub fundusz inwestycyjny. Wydane przez Prezes UOKiK decyzje są wynikiem kontroli umów o indywidualne konta emerytalne przygotowanej przez UOKiK w lutym 2012 roku.Łącznie Urząd wydał 19 decyzji: na 10 przedsiębiorców nałożono sankcje finansowe za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów w łącznej wysokości ponad 36 mln zł, poza tym na 6 nałożono kary za nieudzielenie w terminie informacji w postępowaniu UOKiK. W przypadku dwóch przedsiębiorców Prezes Urzędu przyjęła zobowiązanie do zmiany praktyki, w jednym przypadku umorzono postępowanie. Klauzule zakwestionowane przez Prezes UOKiK są sprzeczne z ustawą o ike i ikze, prawem bankowym, a także wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Najwyższe kary finansowe zostały nałożone na PKO BP, BRE Bank, Millennium Bank, PZU Życie, BGŻ, ING TUnZ.
PKO BP i Millennium Bank
Wątpliwości w przypadku obu banków wzbudził brak odpowiedzialności za przeprowadzanie operacji pieniężnych. Zgodnie z prawem, umowa o prowadzenie rachunku bankowego musi określać m.in. odpowiedzialność przedsiębiorcy za nieprawidłowe rozliczenia pieniężne oraz wysokość odszkodowania za poniesione z tego tytułu straty. Konsument musi wiedzieć jakie prawa mu przysługują w razie niewywiązania się banku z kontraktu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku umów, na podstawie których konsumenci lokują środki finansowe. W ocenie Prezes Urzędu nieinformowanie w umowach o wysokości odszkodowania, o które może starać się konsument, gdy przedsiębiorca nie wywiązuje się z umowy, stanowi naruszenie prawa.
Kolejna klauzula stosowana przez PKO BP nieprecyzyjnie informowała o powodach wypowiedzenia umowy, dopuszczając dowolną interpretację przedsiębiorcy. W konsekwencji bank mógł wypowiedzieć kontrakt z innych powodów, niewskazanych w umowie. W przypadku Millennium Bank Urząd zakwestionował praktykę niewskazywania w umowach ike przesłanek ich zmiany. Zgodnie z prawem, konsument musi mieć rzetelną informację o tym, w jakich sytuacjach bank może dokonać zmiany umowy.
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na PKO BP karę finansową ponad 14,6 mln zł. Na Millennium Bank została nałożona kara ponad 2,8 mln zł. Decyzje nie są ostateczne, ponieważ oba banki odwołały się do sądu.
BRE Bank
Prezes Urzędu zarzuciła bankowi stosowanie 4 niedozwolonych klauzul umownych wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych. Jedną z zakwestionowanych klauzul jest postanowienie wyłączające odpowiedzialność banku w przypadku użycia przez osoby trzecie numeru identyfikacyjnego oraz haseł do kanałów dostępu do lokaty na rachunku. Ponadto bank przyznawał sobie prawo do czasowego ograniczenia dostępu do rachunku IKE i również nie ponosił za to odpowiedzialności. Niedozwolone jest arbitralne zwalnianie się z odpowiedzialności w każdej sytuacji. Zgodnie z prawem, każdy przedsiębiorca odpowiada za awarie czy usterki, które wystąpiły z jego winy.Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na BRE Bank karę finansową ponad 14,7 mln zł. Decyzja nie jest ostateczna, ponieważ bank odwołał się do sądu.
PZU Życie
Wątpliwości wzbudziło m.in. wydłużenie terminu na wypłatę środków po śmierci ubezpieczonego. Zgodnie z jednym z warunków PZU Życie wydłużyło ten termin do 30 dni, tymczasem zgodnie z ustawą o ike i ikze pieniądze powinny zostać wypłacone w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. Zastrzeżenia wzbudziło także postanowienie, które decydowało o skuteczności doręczeń listów. W przypadku nieodebrania takiej korespondencji przez konsumenta, pismo było automatycznie uznawane za doręczone. Takie postanowienie może prowadzić do tego, że konsument, który z różnych przyczyn nie będzie mógł zapoznać się z listem, będzie musiał ponosić konsekwencje jego nie zawsze korzystnych treści. PZU Życie zaprzestało stosowania tej klauzuli.
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na PZU życie karę finansową ponad 1,2 mln zł. Decyzja nie jest ostateczna, ponieważ przedsiębiorca odwołał się do sądu.
ING TUnŻ Wątpliwości wzbudziły m.in. nadmierne wymagania przy wypłacie środków. Jak się okazało, przedsiębiorca uzależnia wypłatę środków z ike po śmierci oszczędzającego od spełnienia dodatkowych warunków, które jednak nie wynikają z przepisów: zaświadczenia stwierdzającego przyczynę śmierci wystawionego przez lekarza lub stosowne władze. Zdaniem Prezes UOKiK, taka praktyka może utrudniać wypłatę środków osobom uprawnionym.
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na ING TUnŻ karę finansową ponad 1 mln zł. Decyzja nie jest ostateczna, ponieważ przedsiębiorca odwołał się do sądu.
Rozstrzygnięcia Prezes UOKiK – naruszenie zbiorowych interesów konsumentów:
- Allianz Życie Polska, decyzja nr RWA-49/2012, umorzenie
- Bank Gospodarki Żywnościowej w Warszawie, decyzja nr RWA-11/2012, kara finansowa 1 373 973 zł
- BRE Bank w Warszawie, decyzja nr RWA-46/2012, kara 14 793 705 zł
- BZ WBK Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych w Warszawie, decyzja nr 10/2012, kara finansowa 7 307 zł
- ING Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie w Warszawie, decyzja nr RWA-54/2012, kara finansowa1 050 248 zł
- Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych w Warszawie, decyzja nr RWA-13/2012, zobowiązanie do zmiany praktyki
- Millennium Bank w Warszawie, decyzja nr RWA-45/2012, kara 2 857 389 zł.
- Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych w Warszawie, decyzja nr RWA-50/2012, kara 9 900 zł
- Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski w Warszawie, decyzja nr RWA-41/2012, kara finansowa 14 696 882 zł
- Powszechny Zakład Ubezpieczeń na Życie w Warszawie, decyzja nr RWA-51/2012, kara finansowa 1 274 796 zł
- Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych BNP Paribas Polska w Warszawie, decyzja nr RWA- 14/2012, kara finansowa 1 523 zł
- Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU w Warszawie, decyzja nr RWA-4/2012, zobowiązanie do zmiany praktyki
- Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych w Sopocie, decyzja nr RWA-56/2012, kara finansowa 34 359 zł
Kary za nieudzielenie informacji na żądanie Prezes UOKiK:
- DB Securities Spółka Akcyjna w Warszawie, decyzja nr RWA-19/2012, kara finansowa 17 667 zł
- Dom Maklerski TMS Brokers w Warszawie, decyzja nr RWA-29/2012, kara finansowa 17 667 zł
- Generali Powszechne Towarzystwo Emerytalne w Warszawie, decyzja nr RWA-30/2012, kara finansowa 17 667 zł
- Generali Życie Towarzystwo Ubezpieczeń w Warszawie, decyzja nr RWA-31/2012, kara finansowa 17 667 zł
- Ipopema Asset Management Spółka Akcyjna w Warszawie, decyzja nr RWA-35/2012, kara finansowa 17 667 zł
- Mercedes–Benz Bank Polska Spółka Akcyjna w Warszawie, decyzja nr RWA-34/2012, kara finansowa 26 501 zł
