W 2011 r. weszły w życie znowelizowane przepisy Kodeksu karnego (dalej: k.k.) przepisy dotyczące stalkingu. Przestępstwo stalkingu polega na uporczywym nękaniu innej osoby lub osoby jej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność. Przestępstwo stalkingu jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3.
Znacznie surowszej karze podlega sprawca stalkingu, jeżeli skutkiem uporczywego nękania pokrzywdzonego lub jego osoby najbliższej jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie; w takim wypadku sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Ściganie przestępstwa stalkingu następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Po wprowadzeniu do k.k. przepisu dotyczącego stalkingu część dłużników podkreśla, że w przepisie tym mieszczą się także uporczywe działania firm windykacyjnych wobec dłużników.
Warto tu wskazać, że cały czas w Kodeksie karnym istnieje przepis art. 191 k.k., zgodnie z którym stosowanie przemocy wobec osoby lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia jest karane karą pozbawienia wolności do lat 3. Co ważne, jeżeli sprawca (np. windykator) stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Poza tym Kodeks wykroczeń w art. 107 przewiduje karę ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany w razie złośliwego niepokojenia.
Z pewnością więc działania windykatorów, które polegają na uporczywym nachodzeniu osoby w jej mieszkaniu mogą wyczerpywać znamiona wykroczenia, przewidzianego w art. 107 Kodeksu wykroczeń.
Przepisy chroniące dłużników przed natarczywym działaniem firm windykacyjnych można też znaleźć w Kodeksie cywilnym. Przepis art. 23 Kodeksu cywilnego przewiduje ochronę dób osobistych, czyli m.in. zdrowia, czci, wolności, wizerunku i nietykalności mieszkania. Dlatego też np. zostawienie przez indykatora na drzwiach dłużnika informacji widocznej dla innych osób, z podaniem danych osobowych dłużnika, wzywające do uregulowania długu można uznać za naruszenie dób osobistych. Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują środki prawne w razie naruszenia dóbr osobistych w postaci: usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego, możliwości domagania się odszkodowania oraz zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Jeżeli chodzi o to, czy działania firm windykacyjnych można uznać za stalking, to należy wskazać, że nie stanowią stalkingu działania tych firm, które są zgodne z prawem, czyli przesyłanie wezwań do zapłaty czy też wezwań do polubownego uregulowania długu albo rozłożenia go na raty. Przekroczeniem granicy zgodnego z prawem działania indykatorów będą natomiast takie działania indykatorów jak: uporczywe nachodzenie dłużnika w mieszkaniu lub w pracy, zastraszanie go albo osób mu najbliższych, czy też uporczywe dzwonienie do dłużnika i stosowanie gróźb w celu wyegzekwowania długu.
Przepisy dotyczącego stalkingu obowiązują od niedawna, potrzeba więc czasu, aby wykształciła się praktyka uznająca, które działania firm windykacyjnych można uznać za stalking. Pomocne tu będą na pewno orzeczenia sądów w sprawach osób, które zdecydowały się złożyć wnioski o ściganie windykatorów za stalking.
Podstawa prawna:
• art. 190a, art. 191 Kodeksu karnego
• art. 107 Kodeksu wykroczeń
• art. 23, art. 24 Kodeksu cywilnego
