Czym są wady oświadczenia woli?
Wadami oświadczenia woli są uregulowane prawnie nieprawidłowości, mające miejsce przy dokonywaniu czynności prawnej. Regulują je przepisy Działu IV Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r., Nr 16, poz. 93 ze zm.). Do takich wad zaliczamy:
– brak świadomości lub swobody,
– pozorność,
– błąd,
– podstęp
– groźbę.
Brak świadomości lub swobody
Brak świadomości lub swobody to inaczej stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Taki stanem może być w szczególności choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo inne, chociażby nawet przemijające, zaburzenie czynności psychicznych jak np. działanie pod wpływem alkoholu, narkotyków, lekarstw czy wysokiej gorączki. Oznacza to, że dana osoba albo nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia i skutków swojego postępowania albo też jej swoboda podejmowania decyzji jest w jakiś sposób ograniczona przez różne czynniki działające na jej psychikę.
Pozorność
Pozorność oświadczenia woli polega na złożeniu takiego oświadczenia woli, które ma na celu ukrycie innej czynności prawnej. W tym przypadku strony umawiają się, że oświadczenie woli w ogóle ma nie wywołać żadnych skutków prawnych albo ma wywołać inny skutek niż wynika z treści czynności. Ma to miejsce w sytuacji, gdy np. strony spisują umowę darowizny w celu ukrycia umowy sprzedaży. Należy pamiętać, że pozorność nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo albo zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze.
Błąd
Błąd to inaczej mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy lub o treści złożonego oświadczenia.
Można powoływać się tylko na błąd istotny, uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Jeżeli oświadczenie było złożone innej osobie ważne jest również, aby osoba, której składa się oświadczenie woli wiedziała o błędzie lub mogła go z łatwością zauważyć albo też go wywołała (np. udzielając błędnych informacji). Występuje on w sytuacji, gdy dana osoba kupuje kopię obrazu czy dzieła sztuki myśląc, że to oryginał. Podobne skutki wywołuje zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania.
Podstęp
Podstęp polega na świadomym wywołaniu u drugiej osoby fałszywego obrazu jakiegoś faktu, sytuacji lub przekonania po to, aby skłonić ją do określonego postępowania, np. do zawarcia niekorzystnej umowy. Podstęp dokonany przez osobę trzecią jest jednoznaczny z podstępem strony, o ile strona o podstępie osoby trzeciej wiedziała i nie powiadomiła o tym drugiej strony.
Groźba
Groźba występuje wówczas, gdy jedna ze stron jest zmuszana przez drugą stronę lub osobę trzecią do złożenia oświadczenia woli. Aby miała ona wpływ na ważność oświadczenia woli musi być bezprawna i realna, czyli działanie musi być niezgodne z prawem i musi wzbudzać w osobie zagrożonej obawę, że jej samej lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Groźbą może być zastraszanie, szantażowanie czy porwanie.
Skutki wad oświadczenia woli
Oświadczenia woli złożone w przypadku braku świadomości lub swobody oraz dla pozoru są zawsze nieważne, od momentu ich złożenia. Czynność prawna zawierająca takie oświadczenia nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Jeżeli oświadczenie pozorne zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Oświadczenia woli złożone pod wpływem błędu, podstępu lub groźby są ważne ale można je unieważnić uchylając się od ich skutków. W tym celu należy złożyć drugiej stronie odpowiednie oświadczenie na piśmie. Należy to zrobić przed upływem określonego czasu.W przypadku błędu jest to rok od czasu jego wykrycia a w przypadku groźby – rok, od kiedy stan obawy ustał.
