Ma to miejsce np. wtedy, gdy policja ustanawia nagrodę dla osób, których informacje pozwolą na schwytanie sprawców określonego przestępstwa lub właściciele zaginionego psa oferują nagrodę za jego znalezienie. Należy wiedzieć, iż w takiej sytuacji przyrzekający czyni przyrzeczenie publiczne i będzie zobowiązany spełnić przyrzeczone świadczenie na rzecz osoby, która dokonała żądanej czynności. Przyrzeczenie publiczne regulują przepisy art. 919-921 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r., Nr 16, poz. 93 ze zm.).
Przyrzeczenie publiczne to jednostronne zobowiązanie, zgodnie z którym osoba przyrzekająca zobowiązuje się do świadczenia (np. nagrody) w zamian za spełnienie określonej czynności lub określonego rezultatu.
Wyróżnia się dwa rodzaje przyrzeczenia publicznego
- przyrzeczenie zwykłe – polegające na publicznym przyrzeczeniu nagrody za wykonanie określonej czynności (działania lub zaniechania) lub określonego rezultatu (dzieła),
- konkurs – polegający na publicznym przyrzeczeniu nagrody za najlepszy rezultat (dzieło) z określonym terminem ubiegania się o nagrodę.
Przyrzeczenie jest skierowane do nieokreślonego kręgu osób, jeśli przyrzekający nie wskazuje konkretnych osób, które mogą ubiegać się o nagrody. Możliwe jest jednak posługiwanie się pewnymi określeniami w taki sposób, aby grupa osób, do których skierowane jest oświadczenie została bardziej skonkretyzowana. Przyrzeczenie publiczne wymaga takiego podania do publicznej wiadomości warunków ubiegania się o nagrodę, aby mogły one dotrzeć do wszystkich osób, które posiadają zdolność wykonania danego działania lub rezultatu, spełniającego warunki określone przez przyrzekającego nagrodę. Odbywa się to zazwyczaj za pomocą prasy, radia, telewizji, Internetu, na wiecach, zgromadzeniach czy zebraniach.
W przypadku, gdy w przyrzeczeniu nie był oznaczony termin wykonania czynności ani nie było zastrzeżenia, że przyrzeczenie jest nieodwołalne, przyrzekający może je odwołać.
Musi jednak to zrobić w taki sposób, w jaki było uczynione przyrzeczenie. Jeśli więc ogłoszenie o nagrodzie widniało w prasie, jego odwołanie powinno również być dokonane w ten sam sposób. Odwołanie jest jednak bezskuteczne względem osoby, która już wcześniej wykonała tę czynność, np. jeśli znalazca przyprowadził psa do jego właściciela, ten nie może już posłużyć się argumentem, że właśnie złożył odwołanie.
W sytuacji, gdy czynność wykonało kilka osób niezależnie od siebie, każdej z nich należy się nagroda w pełnej wysokości, chyba że została przyrzeczona tylko jedna nagroda.
Jeżeli była przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma ją osoba, która zgłosi się pierwsza. Gdyby zgłoszenie nastąpiło od kilku osób, przyrzeczone świadczenie otrzyma osoba, która pierwsza wykonała tę czynność. W ostateczności, w razie sporu, sąd może odpowiednio podzielić nagrodę.
Szczególną formą jest publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność, czyli konkurs.
W takiej sytuacji ocena, które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę należy do przyrzekającego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody zastrzeżono inaczej. Przyrzekający może również nabyć własność nagrodzonego dzieła, jednak tylko wtedy, gdy zastrzegł to w przyrzeczeniu. W takim wypadku nabycie własności następuje z chwilą wypłacenia nagrody. Publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność jest bezskuteczne, jeśli nie został w nim oznaczony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę.
Warto wiedzieć, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego obietnice wyborcze nie są takimi czynnościami, które powodują skutki cywilnoprawne (poza naruszeniem dóbr osobistych). Jeśli więc kandydat na radnego lub prezydenta składa jakieś obietnice, a więc przyrzeka społeczeństwu, wyraża jedynie gotowość urzeczywistnienia ich a niezrealizowanie programu wyborczego nie pociąga za sobą odpowiedzialności cywilnej.
