Aktualna sytuacja gospodarcza, w szczególności obecna polityka kredytowa banków powinna wpłynąć na wzrost popularności obligacji, jako jednej z możliwości pozyskania zewnętrznego finansowania. Obligacje to nic innego jak papiery wartościowe, w których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiej obligacji (zwanego obligatariuszem) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Świadczeniem tym jest zwykle zapłata kwoty wykupu obligacji czy zapłata odsetek.
Obligacje korporacyjne
Emitentem obligacji może być każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, posiadający osobowość prawną (a więc na przykład spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółki akcyjne), a także spółki komandytowo akcyjne. Emisja obligacji może wydawać się bardziej skomplikowana niż zaciągnięcie kredytu, jednakże sama procedura emisji takich obligacji, przy koncepcji zakładającej emisję standardowych papierów dłużnych wbrew powszechnemu przekonaniu, nie jest procedurą bardziej czasochłonną ani skomplikowaną. Konieczne są w tym zakresie stosowne uchwały właściwych organów emitenta oraz przygotowanie dokumentacji prawnej, w tym samego dokumentu obligacji.
Pamiętać należy również, że emitenci mogą plasować emisje obligacji na specjalnie w tym rynku regulowanym i alternatywnym, działającym pod nazwą Catalyst. Korzyści z notowań obligacji na rynku zorganizowanym, bez względu, czy jest to rynek regulowany, czy Alternatywny System Obrotu, są dla przedsiębiorstwa bezsporne. Najważniejsze to transparentność takiej emisji i większa niż w przypadku prywatnej emisji płynność emitowanych papierów dłużnych. Dzięki temu, że obligacje są notowane na zorganizowanym i przejrzystym rynku koszty pozyskania kapitału w taki sposób winny okazać się finalnie być niższe, co w obecnej sytuacji gospodarczej zdaje się mieć istotne znaczenie.
Komentarz eksperta (GHMW):
Kontynuując zasygnalizowany wyżej wątek związany z kosztem pozyskania kapitału, podkreślić należy większą elastyczność obligacji w zakresie kształtowania płatności odsetek. W przypadku kredytu kredytobiorca spłaca raty odsetkowe w okresach miesięcznych, co niewątpliwie w porównaniu do emisji obligacji, stanowić może wadę takiego finansowania. Zaletą obligacji jest natomiast to, że odsetki co do zasady są płatne w okresach odsetkowych, w oparciu o arkusz kuponowy oprocentowania dołączony do dokumentu obligacji. Kupony odsetkowe wypłacane są zgodnie z określonym harmonogramem ustalonym przez emitenta. Emitent posiada pewną swobodę w określeniu czasu trwania takiego okresu, zwykle okresy odsetkowe wynoszą 3 lub 6 czy nawet 12 miesięcy. Możliwa prawnie jest również emisja obligacji zerokuponowych czy dyskontowych. Niewątpliwie ta swoista elastyczność w zakresie sposobu ukształtowania płatności odsetek od zaangażowanego przez obligatariuszy kapitału skutkuje tym, że efektywne koszty obsługi obligacji powinny być mniejsze niż w przypadku kredytu z odsetkami płaconymi np. co miesiąc. Decydować o tym winno uwzględnienie wartości pieniądza w czasie.
Obligacje komunalne
Jednostki samorządowe jako podmioty samodzielne w rozumieniu ekonomicznym (posiadające odrębny majątek) muszą zdobywać środki na realizację swoich zadań również poprzez inwestorów zewnętrznych i sięganie po instrumenty rynku kapitałowego takie jak kredyty, pożyczki lub obligacje. Wybór danego instrumentu uzależniony być powinien od konkretnej sytuacji jednostki samorządowej oraz charakteru projektu inwestycyjnego i warunków jakie może on uzyskać na jego sfinansowanie. Wybór obligacji komunalnych jako sposobu pozyskania kapitału jest korzystny w przypadku konieczności pozyskania finansowania na kapitałochłonne, długotrwałe inwestycje o długim okresie zwrotu nakładów, a do takich należy wiele przedsięwzięć z zakresu potrzeb użyteczności publicznej. Za pomocą obligacji komunalnych mogą być finansowane inwestycje z zakresu infrastruktury komunalnej, obiektów społecznych czy ochrony środowiska, ale także wkładu własnego do inwestycji dotowanych przez Unię Europejską. Szczególnie ten ostatni cel był w ubiegłych latach częstym powodem emisji obligacji przez samorządy, które zazwyczaj nie mają możliwości sfinansowania wkładu własnego na poziome około ¼ wartości inwestycji z bieżących dochodów.
Komentarz eksperta (GHMW):
Ciekawym rodzajem obligacji, przewidzianym w celu pozyskiwania środków na realizację różnego rodzaju inwestycji z zakresu użyteczności publicznej są obligacje przychodowe. Mogą być one emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego, spółki akcyjne lub spółki z o.o w których jednostki te posiadają ponad 50% ogólnej liczby głosów oraz podmioty wykonujące zadania użyteczności publicznej na podstawie umowy z jednostkami samorządowymi. Istotą tych papierów dłużnych jest związek ich obsługi i wykupu z przychodami z inwestycji finansowanych z obligacji. Obligacje przychodowe wyróżniają się przede wszystkim tym, że emitent w sposób wyraźny definiuje przedsięwzięcie, które będzie finansowane ze środków pochodzących z emisji obligacji, a obligatariusze nabywają prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z przychodów lub majątku przedsięwzięć emitenta sfinansowanych z tych środków, z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami. Istnieje możliwość by emitent ograniczył swoją odpowiedzialność tylko do wysokości przychodów z finansowanej inwestycji lub wyodrębnionej części majątku. Zabezpieczeniem dla obligatariuszy jest w tym wypadku to, że przychody z wyodrębnionego źródła wpływają na osobny rachunek bankowy podlegający szczególnym ograniczeniom m.in. w zakresie sposobu dysponowania środkami zgromadzonymi na takim rachunku. Podkreślić należy, że środki te w razie ogłoszenia upadłości są z mocy prawa wyłączone z masy upadłości emitentów. Stanowi to niewątpliwie zabezpieczenie obligatariuszy.
Autor: Joanna Mizińska, Adwokat
Partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
