W umowie pożyczki dający ją zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Rzeczy oznaczone co do gatunku to rzeczy, które nie są oznaczone cechami indywidualnymi, jest to np. samochód osobowy, bez precyzowania jego cech indywidualnych. Jeśli wartość pożyczki przekracza 500 zł., umowa taka powinna zostać zawarta na piśmie.
Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Także zmiana umowy pożyczki powoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności, jeżeli powoduje ona podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania przy umowie przy umowie pożyczki jest kwota lub wartość pożyczki określona w umowie.
Stawka podatku przy umowie pożyczki wynosi 2 proc.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli podpisania umowy pożyczki. Obowiązek podatkowy ciąży na biorącym pożyczkę.
Zwolnieniu od podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają pożyczki udzielane:
a) przez przedsiębiorców niemających na terytorium Polski siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,
b) w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między małżonkami, zstępnymi (dziećmi), wstępnymi (rodzicami), pasierbami, rodzeństwem, ojczymem i macochą pod warunkiem, że;
• złożą deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
• udokumentują otrzymanie przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Ponadto zwolnione od podatku od czynności cywilnoprawnych są pożyczki:
• zawarte na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn. Warto w tym miejscu wskazać, że do pierwszej grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci), wstępnych (rodziców), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
• na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż wskazanymi wyżej do łącznej wysokości nieprzekraczającej kwoty 5 000 zł od jednego podmiotu i 25 000 zł od wielu podmiotów – w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych, począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r.
• z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
• przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej (np. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, spółce akcyjnej).
Podatnicy mają obowiązek bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.
Jeśli umowa pożyczki jest zawarta w formie aktu notarialnego płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są notariusze.
Podstawa prawna:
• art. 720 Kodeksu cywilnego
• art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 1 pkt 2, art. 4 pkt 7, art. 6 ust. 1 pkt 7, art. 7 ust. 1 pkt 4, art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 101, poz. 649, z późn. zm.)
