Spis treści
Dwie podstawy wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące), stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy (zob. art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), zaś podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Kwestią nastręczającą trudności interpretacyjnych jest wskazany powyżej element „prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych”. Otóż nie jest możliwe zakwalifikowanie do tej grupy osób prowadzących pozarolniczą działalność wspólników spółki jawnej, o czym będzie mowa dalej.
Definicja legalna osoby prowadzącej pozarolniczą działalność
Zanim jednak dojdzie do stosownego wyjaśnienia, warto nadmienić o definicji legalnej osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Odpowiednią definicję zawiera przepis art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W rozumieniu tej ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
- osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;
- twórcę i artystę;
- osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu;
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
- osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Wszystkie te podmioty podmiotami prowadzącymi pozarolniczą działalność, jednak nie oznacza to, że wobec wszystkich tych podmiotów należy stosować jednolite zasady rozliczania składek.
Niższa podstawa wymiaru składki
W myśl generalnej zasady, do wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność (o których mowa powyżej) stosuje się podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne, określoną przepisem art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (według którego podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Natomiast podstawa preferencyjna, określona w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (30%), stanowi wyjątek od tej zasady i dotyczy wyłącznie jednej grupy osób prowadzących pozarolniczą działalność – osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, wyłączając spod jego zastosowania wszystkie pozostałe grupy ubezpieczonych, wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym wspólników spółki jawnej.
Na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma zatem żadnych wątpliwości, co zostało potwierdzone w judykaturze, iż podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne wspólnika spółki jawnej powinna być ustalona zgodnie z przepisem art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to jest w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Wskazane przepisy określające wysokość podstawy wymiaru składek mają charakter bezwzględnie wiążący. Przynależność do ustawowo określonej grupy ubezpieczonych powoduje konieczność zastosowania odpowiedniej stawki przy ustalaniu wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie. W przypadku wspólników spółki jawnej jest ona zawsze ustalana na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna:
Art. 6, art. 8, art. 18, art. 18s, art. 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.).
Orzecznictwo:
Powyższy artykuł powstał w oparciu o uzasadnienie prawne wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013 r., sygn. akt: III AUa 1025/12, dostępnego w bazie Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych pod adresem http://orzeczenia.ms.gov.pl.
