Powództwo opozycyjne
Powództwo to przysługuje dłużnikowi, który może żądać pozbawienia, będącego podstawą egzekucji, tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo też jego ograniczenia. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytułem egzekucyjnym może być prawomocne orzeczenie sądu, wyrok lub ugoda zawarta przed sądem polubownym, inne orzeczenia, akty, ugody, które z mocy ustawy podlegają egzekucji sądowej oraz akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji na wypadek, gdyby nie dotrzymał złożonego w akcie zobowiązania, czyli zapłaty określonej w akcie kwoty. Jest to możliwe w przypadku, gdy dłużnik przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu lub gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Takim zdarzeniem może wszczęcie egzekucji do całej należnej sumy w sytuacji, gdy wierzyciel wcześniej rozłożył ją na raty. Dłużnik może wystąpić z powództwem opozycyjnym także wtedy, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, np. zaszło skuteczne potrącenie wierzytelności wzajemnej przez dłużnika albo roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu. Jeżeli tytułem jest orzeczenie sądowe dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy oraz na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Powództwo opozycyjne przysługuje również małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Musi on jednak wykazać, że egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi. Małżonkowi przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść. W szczególności dłużnik albo jego małżonek mogą powoływać się na małżeńską umowę majątkową a co za tym idzie wyłączenie lub ograniczenie jego odpowiedzialności całością lub częścią majątku. Powództwo opozycyjne wytacza się przeciwko wierzycielowi i dłużnik może to zrobić zarówno przed (ale nie wcześniej niż przed uprawomocnieniem się postanowienia o nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności), jak i po wszczęciu postępowania egzekucyjnego.
Powództwo ekscydencyjne
Powództwo ekscydencyjne może wytoczyć osoba trzecia, której prawa zostały naruszone przez egzekucję. Taka osoba może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa, takie jak własność, współwłasność, użytkowanie wieczyste, użytkowanie ruchomości lub praw. Osobą trzecią jest każda osoba, inna niż dłużnik wymieniony w tytule wykonawczym. Należy je wytoczyć przeciwko wierzycielowi a jeżeli dłużnik zaprzecza prawu osoby trzeciej, wówczas trzeba pozwać także dłużnika. Pozew trzeba wnieść w ciągu miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że przepisy odrębne przewidują inny termin. Dopuszczalne jest także wniesienie powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej. Do takiego pozwu należy dołączyć postanowienie administracyjnego organu egzekucyjnego odmawiające żądaniu wyłączenia przedmiotu sprzed egzekucji. Powództwo ekscydencyjne może być skutecznie wniesione dopiero po wszczęciu postępowania egzekucyjnego.
Pozew
Powództwo przeciwegzekucyjne wytacza się przed sądem rzeczowo właściwym, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja. W przypadku, gdy egzekucji jeszcze nie wszczęto powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej, czyli według miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego. Tak jak każdy inny pozew musi on spełniać wszystkie wymogi formalne. W przypadku powództwa opozycyjnego w pozwie należy ponadto dokładnie wskazać tytuł wykonawczy, który ma być pozbawiony wykonalności oraz określić zakres pozbawienia lub ograniczenia jego wykonalności. W przypadku powództwa ekscydencyjnego trzeba z kolei wskazać zajęty przedmiot, którego zwolnienia od egzekucji żąda osoba trzecia. Oprócz tego w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.
