Rachunki bankowe mogą przejawiać się w różnych postaciach, od tego też zależy jakie usługi będzie oferował nam konkretny bank i czy będziemy musieli za nie zapłacić. Przed podpisaniem umowy na jakikolwiek rachunek bankowy, pamiętajmy zatem o konieczności zaznajomienia się z jej treścią. W praktyce takie umowy są bardzo obszerne i zapisane małą czcionką, niemniej jednak nie zwalnia to nas od bycia uważnym i rzetelności przy zawieraniu takiej umowy.
W praktyce rachunki bankowe możemy podzielić na rachunki rozliczeniowe – służące do wykonywania transakcji finansowych (bardzo pomocne przy prowadzeniu własnej działalności gospodarczej), rachunki lokat terminowych – służy do przechowywania nadwyżek środków pieniężnych w ściśle określonym czasie (korzystny dla osób posiadających duże nakłady finansowe), rachunki oszczędnościowe (a’vista, oszczędnościowo-rozliczeniowe, terminowych lokat oszczędnościowych, powiernicze) – jak wskazuje sama nazwa, służą one do oszczędzania (w praktyce najkorzystniejsze przy posiadaniu naprawdę wysokich wkładów własnych).
Umowa rachunku bankowego została uregulowana nie w Prawie bankowym, lecz w części zobowiązań polskiego Kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 725 KC, przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Poprzez powyższa umowę bank nabywa prawo własności do zdeponowanych pieniędzy, a posiadaczowi rachunku przysługuje roszczenie o zwrot zdeponowanej kwoty. Tak więc w umowie rachunku bankowego występują elementy depozytu nieprawidłowego. Niezapewnienie posiadaczowi rachunku bankowego bezpieczeństwa jego środków pieniężnych znajdujących się na tym rachunku przez umożliwienie ich zagarnięcia przez pracownika banku uzasadnia odpowiedzialność tego ostatniego na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych oraz z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania. Bank ma powszechny i pozakontraktowy obowiązek zapewnienia posiadaczowi rachunku bankowego dostatecznego bezpieczeństwa jego środków pieniężnych znajdujących się na tym rachunku w sposób uniemożliwiający przestępczą działalność własnych pracowników. Zaniechanie tego obowiązku skutkuje odpowiedzialnością banku na podstawie art. 415 KC za czyn własny.
Bank ma prawo do czasowego obracania wolnych środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia. Jednocześnie przy umowie zawartej na czas nieoznaczony bank jest obowiązany informować posiadacza rachunku, w sposób określony w umowie, o każdej zmianie stanu rachunku bankowego. Bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda. Posiadacz rachunku bankowego jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku. Pamiętajmy, że zmiana wzorca umowy rachunku bankowego w zakresie stawek prowizji i opłat wymaga doręczenia posiadaczowi rachunku co najmniej zmienionych postanowień wzorca. Bank nie może w takim przypadku poprzestać na wywieszeniu wzorca umowy w oddziale banku lub umożliwieniu posiadaczowi rachunku uzyskania stosownej informacji za pośrednictwem telefonu.
Zgodnie z treścią art. 730 i 731 KC, rozwiązanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nie oznaczony może nastąpić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron; jednakże bank może wypowiedzieć taką umowę tylko z ważnych powodów. Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.
