Prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 220, poz. 1447, z późn. zm., dalej: u.s.d.g.).
Przedsiębiorcą w rozumieniu u.s.d.g. jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której przepisy przyznają zdolność prawną (czyli zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych), wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Przedsiębiorca może we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.
Aby prowadzić firmę i działać jako firma jednoosobowa należy złożyć w/w wniosek o wpis o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Wnioskiem o wpis do CEIDG jest formularz CEIDG-1. Formularz ten jest także wnioskiem zgłoszeniowym przedsiębiorcy do urzędu statystycznego (celem nadania numeru REGON), urzędu skarbowego oraz ZUS. Przedsiębiorca powinien mieć także konto firmowe, nie dotyczy to osób samo zatrudnionych i prowadzących małe firmy, które mogą mieć konto przeznaczone dla osób fizycznych.
Warto też podkreślić, że prowadząc pewne rodzaje działalności należy uzyskać zgodę Sanepidu na prowadzenie działalności w danym lokalu. Chodzi tu np. o działalność gastronomiczną.
Spółka cywilna
Kolejną formą, w jakiej można prowadzić działalność gospodarcza jest spółka cywilna. Spółka cywilna polega na tym, że jej wspólnicy w pisemnej umowie zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, przede wszystkim poprzez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, w tej spółce przedsiębiorcami są wspólnicy tej spółki.
Spółki handlowe
Działalność gospodarcza może być także prowadzona w formie spółki prawa handlowego. W spółce handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.
Spółki handlowe dzielą się na:
• spółki osobowe, czyli spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną,
• spółki kapitałowe – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną.
Można też prowadzić spółkę jednoosobową, czyli spółkę kapitałową, w której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza.
Spółka jawna
Spółka jawna to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. W spółce jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Spółka jawna może ulec rozwiązaniu m.in. :
• na skutek przyczyn przewidzianych w umowie spółki,
• jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników,
• ogłoszenia upadłości spółki,
• śmierci wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości.
Spółka partnerska
Spółka partnerska jest to spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka partnerska może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów.
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Spółka partnerska podlega wpisowi do rejestru.
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego.
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości tzw sumy komandytowej. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki.
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Osoby podpisujące statut spółki komandytowo-akcyjnej są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu, który jest dopuszczalny na podstawie przepisów prawa. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien wynosić co najmniej 5 000 złotych. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. W umowie spółki z o.o. określa się, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.
Spółka akcyjna
Spółkę akcyjną może zawiązać jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej.
Formą spółki akcyjnej jest też spółka jednoosobowa. W jednoosobowej spółce akcyjnej jedyny akcjonariusz wykonuje wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia. W przypadku gdy wszystkie akcje spółki przysługują jedynemu akcjonariuszowi albo jedynemu akcjonariuszowi i spółce, oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
