Ogólnie rzecz biorąc windykacja to zbiór wszelkich czynności mających doprowadzić do realizacji zobowiązania przez dłużnika. Widać zatem, że nie obejmuje swym zakresem wyłącznie kwestii prawa własności ale także prawa zobowiązań.
Postępowanie windykacyjne możemy podzielić zasadniczo na dwa odrębne etapy – postępowanie przedegzekucyjne (określane także mianem polubownego) oraz postępowanie sądowo – egzekucyjne.
Postępowanie polubowne
Jest to pierwszy i najłagodniejszy z etapów dochodzenia wykonania zobowiązania przez dłużnika. W tym czasie wierzyciel kontaktuje się z dłużnikiem, który nie wykonał zobowiązania w wymaganym terminie i negocjuje z nim warunki dobrowolnej (jeszcze) spłaty zadłużenia. W postępowaniu przedegzekucyjnym wierzyciele z reguły wysyłają swoim dłużnikom wezwania do zapłaty, w których wyraźnie zaznaczają, że brak realizacji zobowiązania będzie skutkował skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego, a dalej do egzekucji. Oczywiście etap ten może zakończyć się w różny sposób – dłużnik albo ureguluje dług od razu, albo też zawrze z wierzycielem ugodę, w której szczegółowo określi sposób i termin realizacji swojego zobowiązania. Jeżeli takie sytuacje będą miały miejsce, to postępowanie windykacyjne zostanie na tym etapie zakończone. Z drugiej jednak strony brak jakiejkolwiek współpracy ze strony dłużnika będzie skutkował przejściem do fazy postępowania sądowego.
Postępowanie sądowo – egzekucyjne
Jest to etap dużo bardziej sformalizowany i kosztowny, niż postępowanie przedegzekucyjne. W tej fazie wierzyciel przygotowuje się do wniesienia pozwu lub innego pisma procesowego – pamiętajmy, że nie może tego uczynić, jeśli nie wezwał wcześniej dłużnika do dobrowolnego uregulowania zobowiązania w wyraźnie określonym w wezwaniu do zapłaty terminie. Po wniesieniu sprawy do sądu, toczy się ona według właściwego trybu określonego przez Kodeks postępowania cywilnego. Z reguły wierzyciel uzyskuje tytuł egzekucyjny w wyroku nakazowym, jest to podstawa do późniejszego wszczęcia egzekucji względem dłużnika. Oczywiście wierzyciel może, w zależności od rodzaju sprawy, uzyskać inny tytuł egzekucyjny pod postacią np. wyroku czy postanowienia sądowego. Następnie wierzyciel musi złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności uzyskanemu tytułowi egzekucyjnemu, bez tego komornik nie dokona wszczęcia egzekucji. Pamiętajmy, że dłużnik może wnieść zarzuty lub sprzeciw w stosunku do wydanego przeciwko niemu nakazu zapłaty – w takiej sytuacji postepowanie sądowe będzie toczyło się na zasadach ogólnych.
Jeżeli jednak dłużnik w żaden sposób nie zareaguje na zaopatrzony w klauzulę wykonalności tytuł egzekucyjny, wierzyciel może wnioskować do właściwego komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Na tym etapie komornik prowadzi negocjacje z dłużnikiem, może dokonać także (na wniosek wierzyciela) poszukiwania majątku dłużnika. Pamiętajmy, że wszelkie czynności egzekucyjne dokonywane przez komornika podejmowane są zawsze na wyraźny wniosek wierzyciela – komornik sam z siebie nie dokona żadnej czynności, która nie będzie objęta wnioskiem wierzyciela. Jeżeli uda się ustalić majątek dłużnika, komornik będzie starał się ściągnąć wymaganą wierzytelność i tym samym zaspokoić wierzyciela.
