Przesłanki odpowiedzialności za zwierzęta
Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem, ten kto zwierzę chowa albo się nim posługuje zobowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez to zwierzę szkody, niezależnie od tego czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło. Jeżeli więc zwierzę spowoduje, czy to szkodę osobową, tj. uszkodzenia ciała (np. pogryzie lub zarazi chorobą odzwierzęcą), czy to szkodę majątkową (np. zniszczy lub zanieczyści odzież lub przedmioty osobiste) na jego właścicielu ciąży obowiązek naprawienia tej szkody. Warto wiedzieć, że taką odpowiedzialność stosuje się tylko do zwierząt hodowlanych, nie zaś do zwierząt żyjących w stanie wolnym czy też dzikim. Przy czym termin „zwierzęta hodowlane” należy odnosić nie tylko do zwierząt domowych w szerokim rozumieniu tego słowa (w tym również zwierząt w gospodarstwach rolnych), ale także do zwierząt dzikich, które przebywają pod pieczą człowieka, np. w ogrodach zoologicznych, zwierzyńcach, cyrkach. Dodatkowo szkoda musi być wyrządzona przez zwierzę samoistnie, niezależnie od człowieka, np. stado pasących się krów zniszczy uprawy sąsiada. W przypadku zaś, gdy zwierzę jest tylko narzędziem w ręku człowieka (np. koń w zaprzęgu) odpowiada on za szkodę tak, jakby wyrządził ją własnym działaniem lub zaniechaniem, czyli z art. 415 Kodeksu cywilnego. Ponadto odpowiedzialność w przedmiotowym zakresie ponosi osoba, która zwierze chowa lub się nim posługuje. Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, zwierzę chowa ten, kto przez dłuższy czas sprawuje nad nim pieczę dla własnych, chociaż niekoniecznie majątkowych (finansowych) celów oraz dostarcza temu zwierzęciu schronienia i utrzymania. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to nie tylko właściciela zwierzęcia ale także jego posiadacza (samoistnego, czy zależnego), a nawet tego, kto takie zwierzę ukradł. Ważne jest również to, że odpowiedzialność za zwierzę istnieje także wtedy, gdy zwierzę zabłąkało się, bądź uciekło. Odpowiedzialność cywilna za zwierzę opiera się na domniemaniu winy w nadzorze, bowiem jeśli zwierzę wyrządza szkodę, to dzieje się tak ze względu na nienależyte sprawowanie nad nim nadzoru. Z kolei przez winę należy rozumieć w tym przypadku brak staranności w nadzorze nad zwierzęciem, np. właściciel psa nie zabezpieczył dziury w płocie, przez którą pies się przedarł i następnie zaatakował przechodnia.
Zwolnienie od winy
Od odpowiedzialności za szkodę właściciel zwierzęcia może się zwolnić, gdy wykaże, że nie sposób przypisać mu winy w zaniechaniu obowiązku starannego nadzoru nad zwierzęciem. Oczywiście nie wystarczy tylko udowodnić, że nadzór nad zwierzęciem był staranny, lecz trzeba także wykazać, że zwierzę nie zabłąkało się lub nie uciekło. Dla wyłączenia odpowiedzialności właściciela zwierzęcia konieczne jest również, aby winy nie ponosiła także osoba, której działania lub zaniechania idą na jego rachunek, np. domownik lub pracownik. Nawet jeśli osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie jest odpowiedzialna za wyrządzoną przez nie szkodę, poszkodowany może, w ściśle określonych przypadkach, żądać od niej całkowitego lub częściowego naprawienia szkody. Będzie to miało miejsce w przypadku, gdy z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego
Ubezpieczenie OC
Dobrym rozwiązaniem dla właścicieli zwierząt domowych jest wykupienie dobrowolnego ubezpieczenia OC w życiu prywatnym. Pozwala to uniknąć ponoszenia kosztów ewentualnego odszkodowania z własnej kieszeni. Osoba poszkodowana może bowiem dochodzić roszczeń odszkodowawczych bezpośrednio od ubezpieczyciela, z którym posiadacz zwierzęcia zawarł tego typu umowę. Jeżeli zaś chodzi o zwierzęta hodowlane to rolnik posiadający gospodarstwo rolne podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej rolników i z tego ubezpieczenia może się domagać odszkodowania osoba poszkodowana przez zwierzę hodowlane. W tym jednak przypadku odpowiedzialność ubezpieczyciela jest ograniczona jedynie do szkód, które powstały w związku z posiadanym gospodarstwem rolnym.
