Spis treści
Znak towarowy stanowi część majątku firmy i według art. 22b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pod pewnymi warunkami może podlegać amortyzacji.
Sam znak towarowy w myśl przepisów podatkowych co do zasady nie podlega amortyzacji, gdyż sam w sobie nie jest uznawany za wartość niematerialną i prawną.
Amortyzowane jest samo prawo ochronne na znak towarowy, które powinno posiadać kilka cech, a mianowicie:
- stanowić prawo określone w ustawie Prawo własności przemysłowej,
- zostać nabyte przez podatnika,
- nadawać się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania,
- być wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu;
lub sam znak towarowy jako utwór (jeżeli nie zostało mu nadane prawo ochronne, a znak spełnia definicje utworu zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Ważny jest w tym kontekście także przewidywany okres jego używania – powinien być on dłuższy niż rok.
Wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione łącznie, co ogranicza w pewien sposób możliwości przedsiębiorcy w zakresie amortyzowania znaku. Także jeśli został on nabyty w sposób pierwotny (czyli wytworzony we własnym zakresie) lub zarejestrowany w Urzędzie Patentowym, nie może ulegać amortyzacji – urząd skarbowy uważa, że z chwilą rejestracji znak towarowy staje się wartością wytworzoną, a nie nabytą. Oznacza to, że wydatki, które przedsiębiorca poniósł przy wytwarzaniu prawa do znaku (czyli rejestracji), można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. W takim przypadku można dokonać odpisu amortyzacyjnego od prawa do znaku towarowego tylko wtedy, gdy dochodzi do nabycia wtórnego, czyli na dzień jego nabycia podatnik posiada na mocy prawomocnej decyzji Urzędu Patentowego szczególną ochronę prawną.
Prawa autorskie a amortyzacja znaku towarowego
Przedsiębiorca może amortyzować niezarejestrowany znak towarowy, o ile można zakwalifikować go jako utwór w rozumieniu przepisów o prawach autorskich. Amortyzacji podlegają wówczas autorskie prawa majątkowe do znaku towarowego.
Utworem, czyli przedmiotem praw autorskich, jest według art. 1 ust. 1 oraz 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Ochronie podlega zwłaszcza utwór wyrażony słowem, symbolami matematycznymi oraz znakami graficznymi. Z analizy definicji ustawowej wynika, że znak towarowy, którego nie zarejestrowano, może być przedmiotem praw autorskich. One z kolei należą do katalogu wartości niematerialnych i prawnych, ujętych w art. 22b u. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Choć w niektórych kręgach zaliczenie niezarejestrowanego znaku towarowego do utworów może budzić sprzeciw, takie stanowisko zostało potwierdzone w kilku interpretacjach indywidualnych i orzeczeniach sądów.
Należą do nich interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26 lipca 2013 r. (sygn. IPPB1/415-623/13-2-EC) oraz interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 października 2012 r. ( sygn. IPPB3/423-518/12-2/PK1). Jednak najistotniejszy jest wyrok poznańskiego WSA z 28 czerwca 2011 r. (sygn. akt I SA/Po 210/11), potwierdzony następnie przez NSA w wyroku z 8 października 2013 r. (sygn. akt II FSK 2812/11). Znaleźć w nim można wyczerpujące wyjaśnienie: (…) o ile znak towarowy jako twór podlega ochronie zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim, o tyle taki sam znak słowno-graficzny zgłoszony do rejestracji o udzielenie praw ochronnych na znak towarowy traci niejako przymiot utworu, bowiem w momencie zgłoszenia do rejestracji przez właściwy organ patentowy rozpoczyna się niejako jego ochrona na podstawie przepisów ustawy – Prawo własności przemysłowej.
Należy więc zachować ostrożność przy wybieraniu między prawnoautorską ochroną znaku towarowego lub prawami ochronnymi do niego, a także nie zapominać, że wspomniane wcześniej interpretacje i wyrok odnoszą się do indywidualnego przypadku i choć możemy się w niektórych sytuacjach na nie powoływać, nie stanowią ogólnej wykładni prawa.
Znak towarowy jako wartość niematerialna i prawna
Jak już wspominano, znak towarowy (jeżeli nie jest wytworzony przez podatnika) zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych. W ich przypadku, zwłaszcza jeśli zostały nabyte w drodze kupna, za wartość początkową uznaje się cenę nabycia, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji.
Kwotę tę pomniejsza się także o podatek od towarów i usług. Wyjątkiem od tej zasady są przypadki, w których zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, podatnikowi nie przysługuje wówczas obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.
Cenę koryguje się także o różnice kursowe, naliczane aż do dnia oddania do użytku wartości niematerialnej i prawnej. Inaczej oblicza się wartość początkową choćby w przypadku nabycia składników majątku w drodze spadku, darowizny lub wkładu niepieniężnego – w takim przypadku wartością początkową jest wartość rynkowa a z dnia nabycia, chyba że umowa, na podstawie której je nabyto, określa ją w niższej wysokości.
Odpisów amortyzacyjnych nie trzeba dokonywać, jeżeli wartość niematerialna i prawna jest wyceniona na mniej niż 3.500 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT, brutto w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT). Wydatki, które przedsiębiorca poniósł na ich nabycie, kwalifikuje się wówczas jako koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Może także dokonać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej w miesiącu oddania ich do używania lub w miesiącu następnym.
Odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wartości te wprowadzono do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych lub do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.
Okres amortyzacji przedmiotu praw autorskich i prawa ochronnego na znak towarowy nie może być krótszy niż 60 miesięcy, zaś maksymalna stawka amortyzacyjna powinna wynosić 20%.
Przykład 1.
Firma XYZ nabyła od Firmy ABC znak towary wraz z prawami autorskimi za kwotę 3.000 zł. Jak rozliczyć tego typu zakup?
Istnieją trzy rozwiązania:
1. wykazanie zakupu bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów – odpowiednią do tego kolumną będzie kol. 13 KPiR – pozostałe wydatki
2. jednorazowa amortyzacja w związku z niskocenną wartością niematerialną i prawną; wówczas całą kwotę 3.000 zł podatnik wykazuje w kol. 13 KPiR – pozostałe wydatki w miesiącu, w którym wartość niematerialna i prawna została przyjęta do użytkowania;
3. amortyzacja liniowa, która musi trwać min. 60 miesięcy (5 lat) wówczas max. stawka amortyzacji wynosi 20%:
a. roczny odpis amortyzacyjny dla znaku towarowego:
3.000 zł x 20% = 600 zł
b. miesięczny odpis amortyzacyjny dla znaku towarowego:
600 zł : 12 m-cy = 50 zł
odpisy amortyzacyjne ujmuje się w kosztach, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia wartości niematerialnej i prawnej do użytkowania.
Decyzję co do rozliczenia niskocennego znaku towarowego przedsiębiorca powinien podjąć w taki sposób by była dla niego najkorzystniejsza pod względem podatkowym.
Przykład 2.
Firma ABG nabyła znak towarowy z prawami autorskimi od Firmy AHL. Wartość początkowa znaku towarowego wynosi 15.000 zł. Jak będą kształtowały się odpisy amortyzacyjne przy założeniu, że
a. będzie amortyzowany przez minimalny wymagany okres 5 lat (60 m-cy)
b. będzie amortyzowany przez 10 lat (120 m-cy)
c. zastosuje stawkę amortyzacyjną 12%
ad.a. W przypadku amortyzacji przez okres 5 lat max. stawka amortyzacyjna jaką można zastosować to 20%.
roczny odpis amortyzacyjny: 15.000 zł x 20% = 3.000 zł
miesięczny odpis amortyzacyjny: 3.000 zł : 12 m-cy = 250 zł
ad.b. W przypadku amortyzacji trwającej 10 lat stawką amortyzacyjną, którą należy zastosować wynosi 10%.
roczny odpis amortyzacyjny: 15.000 zł x 10% = 1.500 zł
miesięczny odpis amortyzacyjny: 1.500 zł : 12 m-cy = 125 zł
ad.c. W przypadku gdy stawka amortyzacyjna będzie wynosiła 12%, okres amortyzacji będzie trwał 8 lat i 4 miesiące:
roczny odpis amortyzacyjny: 15.000 zł x 12% = 1.800 zł
miesięczny odpis amortyzacyjny: 1.800 zł : 12 m-cy = 150 zł
Tak jak w przykładzie pierwszym podatnik nabywający znak towarowy powinien wybrać taki wariant, który w jego indywidualnej sytuacji będzie optymalny pod względem podatkowym. Jeżeli planowane przychody nie będą zbyt wysokie, wówczas można sobie pozwolić na dłuższy okres amortyzacji znaku towarowego. Natomiast gdy w firmie planuje się wzrost przychodów wówczas najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie wysokiej stawki amortyzacji z możliwie najkrótszym okresem amortyzowania, na jaki pozwalają obowiązujące przepisy.
