Spis treści
Na wstępie warto zaznaczyć, iż na pensję pracownika może składać się kilka elementów. Głównym jest oczywiście wynagrodzenie podstawowe (zasadnicze), ale jego uzupełnieniem mogą być również dodatkowe składniki. Jednym z nich jest dodatek za wysługę lat, określany też mianem dodatku stażowego. Związany jest z długością przepracowanego okresu i przysługuje pracownikowi, który posiada określony staż pracy. Na jego wysokość wpływa liczba lat przepracowanych przez daną osobę. Pod uwagę może być brany ogólny staż pracy, czas pracy w danym zawodzie lub u jednego pracodawcy. Niekiedy zachodzi także konieczność spełnienia dalszych, wynikających z przepisów prawa przesłanek.
Czym jest dodatek za wysługę lat?
Jest to składnik wynagrodzenia dodawany do płacy zasadniczej. Możemy wyróżnić dwa przypadki, w których powstaje podstawa do jego przyznania: z mocy ustaw szczególnych (dodatek obligatoryjny, przysługujący z mocy prawa) i na podstawie przepisów wewnątrzzakładowych (co oznacza, że ma charakter fakultatywny). Z mocy prawa przysługuje on tylko wybranym grupom zawodowym, takim jak na przykład: nauczyciele, pracownicy samorządowi kolejarze, policjanci, żołnierze i inni.
Odpowiednie ustawy podobnie określają warunki, które uprawniają do otrzymania dodatku stażowego, jego wysokość i sposób naliczania.
W wypadku braku takich przepisów, o tym czy dodatek stażowy będzie doliczany decyduje wyłącznie pracodawca. W takim przypadku możliwość jego wypłaty może wynikać z przepisów wewnątrzzakładowych (zbiorowego układu pracy albo wewnętrznego regulaminu wynagradzania) lub samej umowy o pracę.
Zatem w sytuacji, gdy przepisy szczególne ani postanowienia pracodawcy nie przyznają uprawnienia do otrzymania dodatku stażowego, nie przysługuje on zatrudnionemu, bez względu na liczbę przepracowanych lat.
Emeryt – pracownik jak każdy inny
Warto zaznaczyć, że w kwestii dodatku za wysługę lat zatrudnienie emeryta nie różni się od sytuacji pracownika, który emerytury nie pobiera.
Dodatek stażowy liczony jest wszystkim pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, w wysokości określonej przez przepisy prawa pracy. Nie ma znaczenia, czy pracownikiem jest emeryt. Wysokość dodatku wynika z wyżej wymienionych przepisów prawa pracy (art. 9 § 1 Ustawy Kodeks pracy: Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy) i maksymalnie może wynieść 20% wynagrodzenia zasadniczego, ale tylko w odniesieniu do pracowników publicznej służby zatrudnienia. Nie ma natomiast przeszkód, aby akty prawa wewnętrznego regulowały tę kwestię korzystniej dla pracownika (np. możliwa jest sytuacja, w której dodatek stażowy wyniesie 30, 40 a nawet 50% podstawowej pensji). Podstawę jego naliczania stanowi wynagrodzenie zasadnicze osoby zatrudnionej.
Przeważnie do określenia stażu pracy, który uprawnia pracownika do otrzymania dodatku stażowego wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Do dodatku stażowego zalicza się okresy zatrudnienia, czyli świadczenia pracy w ramach stosunku pracy. Co ważne, nie dolicza się w związku z tym okresów wykonywania pracy w ramach umów cywilnoprawnych np. zlecenia, umowy o dzieło, czy okresu prowadzenia działalności gospodarczej.
Na poczet dodatku stażowego zalicza się natomiast wszystkie inne okresy, jeżeli z mocy przepisów odrębnych podlegają one wliczeniu do okresu pracy i mają wpływ na wymiar uprawnień pracowniczych. Przykładem mogą być urlop wychowawczy i okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Emeryt otrzymuje w takim wypadku maksymalną stawkę dodatku, która wynika z aktów prawa pracy obowiązujących u pracodawcy.
Podsumowując, osobie, która pobiera świadczenie emerytalne, na poczet dodatku stażowego zalicza się wszystkie poprzednie okresy, które uprawniają ją do pobierania emerytury. W sytuacji, gdy nie osiągnął on liczby lat, które uprawniają go do otrzymywania maksymalnej stawki dodatku stażowego, zatrudnienie na emeryturze wpłynie na podwyższenie tego okresu, co umożliwi mu osiągnięcie stawki maksymalnej. Przykładem może być pracownik samorządowy z 18 letnim stażem pracy, który zatrudniony na umowę o pracę, podczas gdy pobiera emeryturę, może osiągnąć maksymalną wysokość dodatku stażowego, pracując jeszcze 2 lata.
Urlop wypoczynkowy
Emeryt otrzymuje urlop na zasadach przewidzianych w art. 152 – 173 Kodeksu Pracy, a zatem jego sytuacja w tym zakresie również nie różni się od pozostałych pracowników. W przypadku ciągłości zatrudnienia przysługuje mu urlop w pełnym wymiarze 26 dni, zaś w razie ponownego zatrudnienia u innego pracodawcy proporcjonalnie do okresu zatrudnienia w danym roku – tak jak pozostałym pracownikom.
