Spis treści
Cel ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw
Autorzy ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw wskazują, że zasadniczym jej celem jest wzmocnienie ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym wykupywaniem przez osoby krajowe i zagraniczne, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze. 1 maja 2016 r. przestaje bowiem obowiązywać 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej przez cudzoziemców. Ponadto ustawa ma urzeczywistniać zasady wyrażone w art. 23 Konstytucji, zgodnie z którym podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Trzon uregulowań dotyczy zmian wprowadzonych do ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Ustawa przewiduje wprowadzenie szeregu ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi, także dla prywatnych właścicieli
Ustawa przewiduje wprowadzenie szeregu ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi, zarówno państwowymi (z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa), jak i będącymi w prywatnym obrocie. W stosunku do tych pierwszych wprowadza jako zasadę 5 letni zakaz ich sprzedaży liczony od dnia wejścia ustawy w życie (art. 1 ustawy). Od wskazanego zakazu ustawa przewiduje dwa wyjątki:
- dotyczące m. in. nieruchomości przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na cele inne niż rolne; zakaz nie obejmuje również nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha;
- dotyczący nieruchomości, na których sprzedaż zgodę wyraził Minister właściwy do spraw rozwoju wsi.
Prywatny właściciel nie będzie mógł sprzedać swojej ziemi komukolwiek, ale tylko tym osobom, które spełnią ustawowe warunki. Najistotniejsze zmiany sprowadzają się do tego, że wprowadzono jako zasadę to, iż nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny. Wprowadzono także limit w możliwości nabywania nieruchomości rolnych na poziomie 300 ha użytków rolnych.
Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez 10 lat
Ustawa wprowadza również wymóg osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzi nabyta nieruchomość, z zakazem zbywania oraz oddawania w posiadanie nabytej nieruchomości rolnej w okresie 10 lat od jej nabycia. W przypadkach losowych zgodę na zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat wydaje sąd. Dokonanie wskazanych czynności bez zgody sądu będzie nieważne z mocy prawa.
Rozszerzenie zakresu prawa pierwokupu przysługującego Agencji również w odniesieniu do udziałów lub akcji spółek prawa handlowego, które są właścicielami nieruchomości rolnych.
Dokonano również rozszerzenia zakresu prawa pierwokupu przysługującego Agencji Nieruchomości Rolnych również w odniesieniu do udziałów lub akcji spółek prawa handlowego, które są właścicielami nieruchomości rolnych, z wyjątkiem zbywania akcji na rynku giełdowym. Wprowadzane regulacje przyznają także Agencji szerokie uprawnienia do złożenia oświadczenia o nabyciu nieruchomości rolnych w innych sytuacjach przeniesienia własności nieruchomości rolnych niż na podstawie umowy sprzedaży.
Ograniczenia obrotu ziemią nie dotyczą jednak Kościoła, Skarbu Państwa czy osób bliskich zbywcy, a nowe zasady nie obejmują nabywania ziemi w wyniku dziedziczenia, orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego
Ustawa przewiduje, że zasadniczo nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być tylko rolnicy indywidualni. Wyjątkiem jest m.in. nabywanie ziemi przez osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz kościoły i związki wyznaniowe. W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi będzie musiała zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych.
Nowe zasady obrotu nieruchomościami nie dotyczą nabywania ziemi w wyniku dziedziczenia, orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego. Ograniczeniom nie będzie podlegać też obrót prywatnymi działkami rolnymi do 0,3 ha. Podobnie jest w przypadku siedlisk – gruntów rolnych zabudowanych o powierzchni do 0,5 ha, które w dniu wejścia w życie nowych przepisów będą zajęte pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane dotychczas do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie – jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały odrolnione. Nie jest też ograniczony obrót nieruchomościami rolnymi, które w dniu wejścia w życie ustawy w ostatecznych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu są przeznaczone na cele inne niż rolne.
Sprzedaż nieruchomości (lub ich części) wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
Sprzedaż nieruchomości (lub ich części) – wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa – będzie wstrzymana przez 5 lat od wejścia w życie ustawy. Zakaz ten nie obejmie m.in.: nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, itp.), ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wśród wyjątków są też nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domy, lokale mieszkalne, budynki gospodarcze, garaże, ogródki przydomowe oraz nieruchomości rolne o powierzchni do 2 ha.
Ograniczenia rozporządzania ziemią nabytą z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
Przepisy, które weszły w życie przewidują ponadto szereg ograniczeń w zakresie rozporządzania nieruchomością nabytą z Zasobu, w tym m.in. zobowiązanie nabywcy do nieprzenoszenia własności nabytej nieruchomości oraz prowadzenia na niej działalności rolniczej przez 15 lat od dnia nabycia oraz zakaz ustanawiania hipoteki na nabytej nieruchomości pod rygorem zapłaty kwoty w wysokości 40% ceny sprzedaży w przypadku niedotrzymania ww. zobowiązań przez nabywcę. Agencja po spełnieniu przesłanek określonych w ustawie może jednak wyrazić zgodę na zbycie lub obciążenie hipoteką nieruchomości rolnej.
Podstawa prawna:
Art. 1, art. 2, art. 6, art. 7 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.2016.585)
