Upadłość konsumencka – ważne zmiany

Kiedy ogłasza się upadłość?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, z upadłością konsumencką mamy do czynienia, gdy następuje umorzenie zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. O ogłoszenie upadłości wciąż będzie mogła starać się osoba, która nie ze swojej winy doprowadziła do tego, że nie może spłacić swoich długów. Z drugiej jednak strony wciąż utrzymano przepisy pozwalające sądom ogłaszać upadłość także w stosunku do tych konsumentów, którzy winni są tego, że nie mogą spłacać swoich długów (np. zaciągali wiele różnych kredytów i pożyczek bez zastanawiania się nad sposobem i możliwością ich spłaty). Upadłość konsumencka została wprowadzona do polskiego systemu stosunkowo niedawno, bo 31 marca 2009 r. – w praktyce nie była jednak wykorzystywana.

Podstawowym celem omawianej nowelizacji było nie tylko usprawnienie całej procedury upadłościowej, ale przede wszystkim urzeczywistnienie jej stosowania w praktyce. W rzeczywistości bowiem z obowiązujących przepisów mogło skorzystać niewielu konsumentów – głównie ze względu na wymogi finansowe. Oszacowano, że na 2000 wniosków o upadłość składanych do sądu, jedynie 80 z nich było rozpatrywanych pozytywnie.

Nie będzie już tak drogo

Podstawową i najważniejszą zmianą jest zmniejszenie kosztów całej procedury upadłościowej. Pod rządami starych przepisów konsument chcący ogłosić swoją upadłość musiał sporządzić wniosek, który kosztował 200 zł, teraz jest to jedynie 30 zł. Poprzednia opłata była często znaczącą przeszkodą do rozpoczęcia całej procedury upadłościowej, a bez opłaconego wniosku konsument nie mógł nic zrobić.

Nowością są także specjalne pożyczki udzielane przez Skarb Państwa. Będą one przeznaczane na opłacenie kosztów całej procedury upadłościowej, która w praktyce może sięgać nawet kilku tysięcy złotych. Taka pożyczka ma być spłacana z majątku dłużnika, lub – w szczególnych wypadkach – nawet całkowicie darowana. Oczywiście decydujące będą okoliczności danej sprawy.

Krótszy okres spłaty długów

Ogłoszenie upadłości nie oznacza, że konsumentowi zostają darowane wszystkie długi. Musi on oczywiście je spłacić, choć zostaje to rozciągnięte w czasie (i stąd właśnie ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest tak pożądane przez większość polskich dłużników). Nowe przepisy skracają jednak okres, w którym konsument jest zobowiązany do uregulowania swoich zaległości finansowych – zamiast 5 ma na to 3 lata. Jeśli nie zdąży z wykonaniem wszystkich zobowiązań, jego długi zostaną umorzone.

Co więcej, w niektórych przypadkach pojawi się możliwość całkowitego darowania długów – upadły konsument nie będzie musiał spłacać swoich wierzycieli. Trzeba jednak zaznaczyć, że takie przypadki mogą się pojawić wyłącznie w uzasadnionych okolicznościach – ciężka choroba dłużnika lub śmierć jedynego żywiciela rodziny.

Postępowanie

Oprócz w/w zmian, samo postępowanie upadłościowe nie ulegnie znaczącej zmianie. Aby je zainicjować i doprowadzić do prawomocnej upadłości konsumenckiej, niezbędne jest złożenie wniosku. Może to zrobić jednak wyłącznie dłużnik. Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

• imię i nazwisko dłużnika, jego nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa lub osoba prawna – reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia;
• oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
• informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;
• informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

   

Złożenie wniosku nie jest jednak jednoznaczne z tym, że sąd zgodzi się na umorzenie długów osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Sąd oddala bowiem każdorazowo wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, w szczególności w przypadku gdy dłużnik zaciągnął zobowiązanie będąc niewypłacalnym, albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości także, gdy w stosunku do dłużnika w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości:

• prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ, lub
• prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub
• prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub
• czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.