Kto może złożyć oświadczenie o uznaniu dziecka?
Mężczyzna, który chce uznać swoje ojcostwo powinien być przekonany, że jest ojcem tego dziecka. Musi mieć również pełną zdolność do czynności prawnych. Oświadczenie o uznaniu dziecka może złożyć mężczyzna, który ukończył 16 lat i co, do którego nie istnieją podstawy do ubezwłasnowolnienia. Do uznania dziecka przez ojca mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego. Jeżeli jednak nie on ma pełnej zdolności do czynności prawnych może złożyć oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa tylko przed sądem opiekuńczym.Potrzebna jest zgoda matki
Do uznania ojcostwa wymagana jest zgoda matki dziecka. Musi ona bowiem potwierdzić, że ojcem dziecka jest ten właśnie mężczyzna. Na złożenie takiego oświadczenia matka dziecka ma 3 miesiące. Może je złożyć również jednocześnie z oświadczeniem ojca.
W jaki sposób następuje uznanie ojcostwa?
Mężczyzna, który chce uznać dziecko musi złożyć odpowiednie oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Kierownik USC wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka. W przypadku, gdy kierownik USC poweźmie wątpliwość co do pochodzenia dziecka albo jeżeli uznanie jest niedopuszczalne, jest zobowiązany odmówić przyjęcia oświadczeń. Taka odmowa musi być podana na piśmie z podaniem przyczyny i uzasadnieniem. W takiej sytuacji zainteresowane osoby mogą zwrócić się do sądu opiekuńczego. Jednak zarówno kierownik USC, jak i sąd odmówią przyjęcia oświadczeń, jeżeli zainteresowani nie osiągnęli odpowiedniego wieku lub stan ich zdrowia psychicznego budzi wątpliwości. Niedopuszczalne jest również uznanie ojcostwa w sytuacji, gdy toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa. Jeżeli rodzice zamieszkują za granicą i przynajmniej jedno z nich jest obywatelem polskim, mogą złożyć oświadczenie przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do pełnienia funkcji konsula. Ponadto w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki lub mężczyzny od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy.
Jakie dziecko można uznać?
Generalną zasadą jest, że można uznać dziecko małoletnie. Możliwe jest również uznanie ojcostwa dziecka poczętego, lecz nienarodzonego. Uznanie ojcostwa nie może jednak nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Od momentu, gdy dziecko osiągnie pełnoletność tylko ono może decydować o tym, czy chce dochodzić ustalenia swego pochodzenia. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, uznanie ojcostwa może nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym mężczyzna składający oświadczenie o uznaniu dowiedział się o śmierci dziecka, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
Skutki uznania ojcostwa
Uznanie ojcostwa rodzi skutki prawne wobec wszystkich, w każdej dziedzinie prawa i to z mocą wsteczną od chwili urodzenia dziecka. Z chwilą uznania ojcostwa dziecko uzyskuje z mocy ustawy uprawnienie do otrzymywania środków utrzymania i środków wychowania. Ma również prawo do alimentów. Dziecko jest również powołane do spadku z ustawy po ojcu, który je uznał a ojciec dziedziczy po dziecku.
Bezskuteczność uznania
Jeżeli mężczyzna uznał swoje ojcostwo a później dowiedział się, że nie jest biologicznym ojcem dziecka, może on wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania. Ma na to 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od niego. W przypadku, gdy sąd uwzględni powództwo ustają wszelkie prawne konsekwencje pokrewieństwa pomiędzy dzieckiem a ojcem, władza rodzicielska, prawo dziedziczenia itd. Wyrok ma skutek wsteczny i przyjmuje się, że uznanie w ogóle nie miało miejsca. Powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie można jednak wytoczyć przed urodzeniem się dziecka, po osiągnięciu przez nie pełnoletniości ani po jego śmierci. Takie samo prawo ma matka dziecka, która potwierdziła ojcostwo oraz dziecko po osiągnięciu pełnoletności. Dziecku przysługuje jednak dłuższy termin, może to bowiem zrobić w ciągu 3 lat od osiągnięcia pełnoletniości.
