Gdy potrzebny jest kurator
Instytucja kuratora spadku pojawia się w sytuacji konieczności zarządzania nieobjętym spadkiem. Zgodnie z treścią art. 666 KPC, do czasu objęcia spadku przez spadkobiercę sąd czuwa nad całością spadku, a w razie potrzeby ustanawia kuratora spadku. Jeżeli inwentarz nie był przedtem spisany, sąd wyda postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lutego 2012 r. (sygn. akt III CSK 159/11), kurator spadku nie jest kuratorem dla określonej osoby albo grupy osób. W konsekwencji tego, możliwość ujawnienia nowych potencjalnych spadkobierców do nieruchomości objętej jego pieczą, nie ma wpływu na legitymację kuratora w zakresie czynności zmierzających do zachowania substancji spadku w celu jego późniejszego przekazania uprawnionym podmiotom.
Sytuacja, w której nie dochodzi do objęcia spadku przypadającego kilku spadkobiercom i która zmusza do ustanowienia kuratora dla sprawowania zarządu majątkiem spadkowym jest analogiczna do tej, jaka występuje przy braku zgody współwłaścicieli w sprawach zarządu rzeczą wspólną. W jednym i w drugim przypadku sprawowanie zarządu zostaje powierzone postanowieniem sądu wyznaczonej przez sąd osobie (kurator, zarządca), w obu przypadkach sprawowanie zarządu odbywa się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości, w obu też przypadkach chodzi o właściwe zarządzanie składnikami majątku, które są współwłasnością kilku osób, tyle tylko że w oparciu o różne tytuły.
Obowiązki kuratora
Kurator spadku powinien starać się o wyjaśnienie, kto jest spadkobiercą, i zawiadomić spadkobierców o otwarciu spadku. Kurator spadku zarządza majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. Występowanie przez kuratora spadku w postępowaniach dotyczących własności rzeczy wchodzących w skład spadku jest czynnością zachowawczą, zmierza bowiem do zachowania spadku w stanie nieuszczuplonym. Z art. 935 § 1 w związku z art. 667 § 2 KPC wynika, że kurator spadku winien dokonywać takich czynności, które niezbędne są dla prowadzenia prawidłowej gospodarki. Tak naprawdę czynności kuratora spadku nie ograniczają się do zwykłego zarządu majątkiem spadkowym. Istota tego zarządu wymaga dokonywania wszelkich czynności niezbędnych do zapewnienia prawidłowej gospodarki tym majątkiem. Uprawnienie kuratora spadku rozciąga się na wszelkie czynności wiążące się z zarządem majątkiem spadkowym, także nieruchomością spadkową. Wystąpienie kuratora spadku w sporze o własność nieruchomości spadkowej jest więc zwykłą czynnością zmierzającą do zabezpieczenia całości zarządzanego przez niego majątku spadkowego. Nie może zatem być oceniane z punktu widzenia przekroczenia przez kuratora granic jego uprawnienia. Przekroczenie tych granic wchodziłoby w rachubę tylko w razie podjęcia w konkretnym sporze czynności dyspozytywnych (przekraczających granice zwykłego zarządu, jak np. uznania roszczenia, zawarcia ugody itp.) bez uprzedniego zezwolenia sądu spadku. Dlatego też kurator spadku jest nie tylko uprawniony, lecz i zobowiązany, do występowania po stronie biernej w sporze o własność nieruchomości spadkowej, gdyż udział w takim postępowaniu, jako zmierzający do ochrony całości majątku spadkowego, mieści się w granicach wykonywanego przez niego zarządu (por. wyrok SN z 25.11.2010 r. sygn. akt III CSK 36/10).
Podstawa prawna:
[art. 666- 667, art. 935 k.p.c. (Dz.U. z 2014 r. Nr 101 j.t.)]
