Spis treści
Istotne założenia projektu
Autorzy projektu nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uważają, że w najwyższym stopniu niemoralna i zarazem sprzeczna z elementarnym poczuciem sprawiedliwości społecznej jest sytuacja, w której państwo pobiera daniny od dochodów, które nie pozwalają na pokrycie wydatków na żywność i opłaty za mieszkanie. Celem projektowanej nowelizacji ustawy jest podniesienie wysokości tzw. kwoty wolnej od podatku. W ocenie projektodawców opodatkowaniu nie powinny podlegać dochody nieprzekraczające wysokości minimum egzystencji, a więc nieprzekraczające kwoty, która wystarcza jedynie na pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem najbardziej podstawowych potrzeb życiowych. Czy przedstawiony pomysł nowelizacji ma szansę wdrożenia? Na razie tego nie wiadomo. Byłaby to jednak istotna zmiana zwłaszcza dla tych Polaków, dla których liczy się każdy grosz w domowym budżecie.
Aktualny stan prawny
Obecnie wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych ustawodawca określił w przepisie art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku, gdy podstawa opodatkowania (stanowiąca, w zasadzie, dochód podatnika) jest niższa lub równa 85528 zł rocznie, wysokość naliczonego podatku jest równa różnicy 18 % podstawy opodatkowania i kwoty zmniejszającej podatek, równej 556, 02 zł. W przypadku, gdy podstawa opodatkowania jest wyższa niż 85528 zł, podatek wynosi 14839 zł oraz dodatkowo 32 % nadwyżki ponad 85528 zł. Autorzy noweli podnoszą, iż obecnie jest tak, iż osoba, która osiąga roczny dochód niższy niż 3091 zł, jest zwolniona z podatku. Wynika to z tego, iż 18 % kwoty 3091 zł to 556, 38 zł. Po odjęciu od 556, 38 zł kwoty 556, 02 zł otrzymamy kwotę równą 0, 36 zł, którą zaokrągla się do 0 zł. Jednakże dochód choćby o złotówkę wyższy niż 3091 zł (tj. 3092 zł) wiąże się już z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. Warto zwrócić uwagę, iż kwota 3092 zł jest ponad dwukrotnie niższa od dwunastokrotności minimum egzystencji w jednoosobowym gospodarstwie pracowniczym (zgodnie z danymi Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych w 2012 r. wysokość miesięcznego minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego wynosiła 521, 11zł, co w skali roku daje kwotę równą 6253, 32 zł). Tym samym dziś możliwa jest sytuacja, w której państwo nakłada ciężary fiskalne na osoby, które osiągają dochody niższe od wysokości minimum egzystencji. Pamiętając, iż – zgodnie z definicją minimum egzystencji przyjętą przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – „minimum egzystencji wyznacza poziom zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka”, można stwierdzić, że obecnie państwo może nakładać podatki na osoby żyjące w skrajnym ubóstwie. Zgodnie z argumentacją projektodawców opodatkowywanie dochodów nieprzekraczających poziomu minimum egzystencji może przyczyniać się do powiększenia obszaru niedostatku i wykluczenia społecznego. Zobaczmy jednak, jakie konkretne rozwiązania proponuje się w ramach tego projektu.
Proponowane rozwiązania
Projektodawcy proponują, by wysokość kwoty wolnej od podatku była zależna od wysokości minimum egzystencji. Zgodnie z projektem, wysokość podatku, obliczana jako odpowiedni procent podstawy opodatkowania, byłaby pomniejszana o kwotę równą 18% dwunastokrotności średniorocznego minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego w roku podatkowym poprzedzającym poprzedni rok podatkowy. Tym samym, według autorów projektu noweli, dochód nieprzekraczający kwoty równej dwunastokrotności minimum egzystencji nie podlegałby opodatkowaniu. Przykładowo w 2014 r. wysokość należnego podatku byłaby pomniejszona o kwotę stanowiącą 18 % dwunastokrotności 512, 11 zł (tj. minimum egzystencji w 2012 r.). Od wysokości zobowiązania podatkowego, obliczonego jako 18% podstawy opodatkowania, należałoby więc odjąć nie tak jak obecnie 556, 02 zł, ale 1125, 60 zł (12 * 521, 11zł * 0,18). Aby zapewnić podatnikom możliwie najszerszy dostęp do informacji o wysokości ich zobowiązania, informacja o wysokości kwoty stanowiącej 18 % dwunastokrotności średniorocznego minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego w roku podatkowym poprzedzającym poprzedni rok podatkowy byłaby publikowana także na stronach internetowych Ministerstwa Finansów. Przy czym Ministerstwo Finansów nie decydowałoby o tym, jaka jest wartość minimum egzystencji, a jedynie powielałoby informację ogłoszoną już wcześniej przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Według założeń projektu (przy założeniu, że X stanowi kwotę równą dwunastokrotności średniorocznego minimum egzystencji, ogłaszanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego w roku podatkowym poprzedzającym poprzedni rok podatkowy, a Y to różnica kwoty 15395, 04 zł oraz kwoty równej 0, 18 X), w przypadku podstawy opodatkowania mniejszej lub równej kwocie 85528 zł, podatek dochodowy stanowi wynik następującego działania: 0, 18 * podstawa opodatkowania – (0, 18 * X). W przypadku, gdy podstawa opodatkowania jest wyższa niż 85528 zł, projektodawcy proponują podatek stanowiący wynik działania: Y + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł.
Etap realizacji
Projekt trafił do laski marszałkowskiej dnia 22 października 2014 roku. Aktualnie trwają dalsze prace związane z jego opiniowaniem.
Podstawa prawna
Art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.).
Źródło: Powyższy artykuł powstał w oparciu o uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępne w ramach internetowego portalu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, pod adresem www.sejm.gov.pl.
