Obowiązek dokumentowania obrotu dla potrzeb podatku VAT fakturami VAT przez podatników tego podatku określony został w art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT). W myśl tego przepisu, podatnicy, o których mowa w art. 15 ustawy, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży. Zgodnie z przepisami ustawy podatnicy, nie mają obowiązku wystawiania faktur, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.
Szczegółowo tryb i sposób wystawiania faktur określają przepisy wykonawcze do art. 106 ustawy o VAT, w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 roku w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Rozporządzenie nie przewiduje wystawienia faktury w formie PRO-FORMA.
Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Warszawie, w wyroku z 24.01.2008 roku sygn. akt III SA/Wa 678/07 potwierdził, że podatnik podatku VAT, który dokonuje sprzedaży usług, jest obowiązany wystawić z tego tytułu fakturę VAT w rozumieniu art. 106 ustawy o VAT. Jak stwierdził NSA faktura VAT nie jest jedynie dokumentem o charakterze technicznym, poświadczającym dane oraz potwierdzającym dokonanie określonych czynności podlegających opodatkowaniu. Okoliczność, że określony dokument inny niż faktura VAT zawiera analogiczne dane, czy też jest równie wiarygodny nie oznacza, iż może on spełniać funkcje faktury, jeżeli nie odpowiada ściśle rygorom, jakimi objęte jest wystawianie tych faktur. Podatnik nie może wybrać sobie sposobu, w jaki – na potrzeby podatku od towarów i usług – będzie dokumentował sprzedaż w rozumieniu art. 2 pkt. 22 ustawy o VAT. Znaczenie faktury jako dokumentu, którego wystawienie wywołuje określone skutki w sferze materialnoprawnych uprawnień i obowiązków podatników podatku od towarów i usług sprawia, że na potrzeby tego podatku obowiązani są oni stosować unormowania przewidziane w art. 106 ustawy o VAT oraz właściwych przepisów wykonawczych do tej ustawy.
Wystawienie zatem faktury PRO-FORMA stanowi pewnego rodzaju potwierdzenie złożenia oferty w rozumieniu art. 66 k.c. (kodeksu cywilnego). Zgodnie z art. 66§ 1 k.c. oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Faktura PRO-FORMA zawiera najczęściej wszelkie istotne postanowienia umowy sprzedaży, czyli jej strony, przedmiot sprzedaży, a także cenę i termin płatności. Dokonanie zapłaty przez kontrahenta ceny zakupu określonej w takiej fakturze, wraz z tytułem zapłaty (np. oznaczenie zapłaty za fakturę PRO-FORMA), skutkuje zawarciem umowy sprzedaży, poprzez przyjęcie złożonej przez kontrahenta oferty. Samo jednak wystawienie faktury PRO-FORMA nie zwalnia podatnika z obowiązku wystawienia faktury na zasadach ogólnych. Fakturę VAT należy, co do zasady, wystawić najpóźniej do siódmego dnia od dnia dostawy towaru lub wykonania usługi.
Jarosław Olejarz
