Do konsultacji społecznych skierowany został projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw przewidujący wprowadzenie klauzuli obejścia prawa podatkowego oraz projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – zakładający wprowadzenie nieistniejącego obecnie w polskim systemie prawnym rozwiązania przewidującego opodatkowanie dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych Controlled Foreign Corporation (CFC).
1. Projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zmiany w zakresie opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych
Ministerstwo Finansów wprowadza do polskiego porządku prawnego rozwiązanie przewidujące opodatkowanie dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych (Controlled Foreign Corporation – CFC). Istota tego rozwiązania sprowadza się do opodatkowania przez rezydenta krajowego dochodów kontrolowanych podmiotów zagranicznych mających siedzibę lub zarząd w kraju o niższej stawce podatkowej. Nowe przepisy mają mieć zastosowanie do dochodów spółek zagranicznych, w których podmiot krajowy posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale lub 25% praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub 25% udziałów związanych z prawem do uczestniczenia w zyskach zagranicznej spółki. Jednocześnie, aby zastosowanie miały projektowane przepisy państwo będące miejscem siedziby spółki zależnej, musi stosować stawkę podatku niższą od stawki krajowej o 25%.
Proponowane zmiany dotyczące opodatkowania zagranicznej spółki kontrolowanej (CFC) zdaniem Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan nie przyniosą spodziewanych korzyści budżetowych. Obecny stan prawny stanowi poważną zachętę dla przedsiębiorców do inwestowania zysków, a także do prowadzenia działalności gospodarczej poza granicami kraju. To z kolei umacnia konkurencyjność polskich podatników w stosunku do podmiotów z innych państw członkowskich, co przekłada się z kolei na ich kondycję finansową i w konsekwencji zwiększa wpływy do budżetu. Proponowane rozwiązanie nałoży na wielu polskich przedsiębiorców dodatkowe obowiązki i obciążenia fiskalno-administracyjne, które niewątpliwie przyczynią się do wyhamowania ich rozwoju.
Planowane zmiany należy ocenić negatywnie również dlatego, że w znaczącym stopniu zniechęcą polskich podatników do podejmowania działalności w ramach Unii Europejskiej (UE), co będzie stało w sprzeczności z podstawowymi zasadami wolnego rynku i swobodami przedsiębiorczości i przepływu kapitału. Należy rozważyć, czy projektowane przepisy w obecnym kształcie nie naruszając prawa unijnego.
Zgodnie z projektem przepisy dotyczące CFC nie znajdą zastosowania w przypadku stwierdzenia, że zagraniczna spółka kontrolowana będąca rezydentem podatkowym w jednym z krajów UE / EOG prowadzi w takim kraju rzeczywistą działalność gospodarczą. Zapisu tego nie można uznać za urzeczywistniający realizację swobody przedsiębiorczości, która ma charakter nadrzędny i obowiązuje bez ograniczeń na terytorium Unii Europejskiej. Zróżnicowane traktowanie podatkowe uzależnione w rzeczywistości od poziomu opodatkowania obowiązującego w danym państwie członkowskim (do czego sprowadzają się zapisy projektu) w znaczący sposób utrudni wykonywanie swobody przedsiębiorczości przez polskich podatników w ramach UE / EOG.Celem swobody przedsiębiorczości obowiązującej w ramach UE / EOG jest umożliwienie obywatelom państwa członkowskiego utworzenia drugiego zakładu w innym państwie członkowskim w celu wykonywania tam działalności oraz wspieranie w ten sposób wzajemnego gospodarczego i społecznego przenikania wewnątrz Wspólnoty (Unii) na płaszczyźnie działalności wykonywanej na własny rachunek. W tym celu swoboda przedsiębiorczości zmierza do umożliwienia obywatelom Unii uczestniczenia w sposób stały i ciągły w życiu gospodarczym państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie pochodzenia i do osiągania z tego korzyści. Ograniczenie swobody przedsiębiorczości jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest to uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego i dodatkowo powinno ono być właściwe dla zagwarantowania realizacji danego celu i nie wykraczać poza to, co jest niezbędne dla jego osiągnięcia. Jednocześnie, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że istnienie korzyści wynikającej z niższego opodatkowania spółki zależnej z siedzibą w państwie członkowskim innym niż to, w którym została założona spółka dominująca, samo w sobie nie upoważnia tego ostatniego państwa członkowskiego do wyrównywania tej korzyści poprzez mniej korzystne traktowanie spółki dominującej pod względem podatkowym (zob. np. sprawa C-422/01 Skandia i Ramstedt). Konieczność zapobieżenia zmniejszeniu wpływów z podatków nie należy ani do celów określonych w traktacie, ani też do nadrzędnych względów interesu ogólnego mogących uzasadnić ograniczenie swobody przedsiębiorczości (zob m.in. sprawa C-136/00 Danner). Tymczasem, z brzmienia proponowanych przepisów, jak również uzasadnienia do projektu wynika, iż nadrzędnym celem zmian (również, a nawet w szczególności w kontekście spółek zależnych z UE i EOG) jest właśnie zapobieganie erozji podstawy opodatkowania polskich podatników przy wykorzystywaniu wehikułów z krajów stosujących preferencyjne zasady opodatkowania danych kategorii przychodów (m.in. Cypr, Luxemburg, Szwajcaria). Takiego rozwiązania nie da się pogodzić z jedną z podstawowych i fundamentalnych zasad obowiązujących na terytorium Unii, jaką jest swoboda przedsiębiorczości.
Zdaniem Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan, biorąc pod uwagę charakter proponowanych zmian oraz ich potencjalny negatywny wpływ na korzystanie przez podatników z gwarantowanej swobody przedsiębiorczości postulujemy wprowadzenie generalnego wyłączenia stosowania przepisów CFC, które obejmowałoby wszystkie podmioty z siedzibą w państwach członkowskich. Możliwość stosowania przepisów dot. CFC należy ograniczyć wyłącznie do przypadków „czysto sztucznych struktur”, a ciężar udowodnienia istnienia takich okoliczności należy przerzucić na organy podatkowe.
2. Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw.
Założenia projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw przewidują wprowadzenie kompleksowych zmian służących lepszej ściągalności podatków i uszczelnieniu systemu jego poboru. Jednym ze sposobów ma być wprowadzenie do polskiego prawodawstwa niewystępującej obecnie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Podstawowymi przesłankami jej stosowania przez organy podatkowe ma być:
- brak adekwatności czynności do realizacji efektu gospodarczego,
- istnienie konstrukcji prawnej adekwatnej do realizacji efektu gospodarczego,
- zastosowanie konstrukcji prawnej powodującej, że przynajmniej dla jednej ze stron umowy dominującą korzyścią jest znacząca korzyść podatkowa, a inne korzyści są nie istotne w stosunku do korzyści podatkowej,
- podatnik nie wykazał innych niż podatkowe, istotnych finansowo lub ekonomicznie, przyczyn uzasadniających zastosowanie wybranej przez niego konstrukcji prawnej.
Tego rodzaju klauzula, której zastosowanie oparte będzie na ogólnych i nieprecyzyjnych przesłankach w sposób bardzo radykalny ograniczy prawa podatników. Ponadto zmiany w zakresie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania dotykają również systemu wiążących interpretacji indywidualnych. Według projektu interpretacje nie będą mogły być wydawane jeżeli przedmiot wniosku obejmuje zdarzenia, które wskazują, iż potencjalnie zastosowanie może znaleźć klauzula o unikaniu opodatkowania. W zamian podatnik będzie mógł uzyskać tzw. opinię zabezpieczającą za opłatę wynoszącą 25 000 tys. zł. Projekt "tylnymi drzwiami" zmierza w istocie do radykalnego ograniczenia możliwości uzyskiwania interpretacji indywidualnych, pozbawiając tym samym podatników jednego z najbardziej skutecznych instrumentów zabezpieczających ryzyko podatkowe.
Podatnicy wnioskujący o opinię zabezpieczającą w zakresie istnienia przesłanek zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania obowiązani będą do:
- wyczerpującego opisu planowanej konstrukcji prawnej oraz czynności prawnej lub powiązanego ze sobą zespołu czynności prawnych wchodzących w skład tej konstrukcji,
- wyczerpującego opisu zdarzenia gospodarczego lub zdarzeń gospodarczych, dla zrealizowania których konstrukcja ta jest planowana,
- wskazać dokonane już czynności prawne związane z planowaną konstrukcją prawną,
- wskazać korzyści ekonomiczne i biznesowe uzasadniające przyjętą przez wnioskodawcę konstrukcję prawną oraz korzyści podatkowe związanych z planowaną konstrukcją prawną,
- załączyć dokumentację, w tym umowy i ich projekty, dotyczące planowanej konstrukcji prawnej,
- wskazać własne wątpliwości i obawy co do zaistnienia przesłanek zastosowania klauzuli, z powodu których ubiega się o wydanie opinii.
Wskazane obowiązki ciążące na wnioskującym o opinię zabezpieczającą, powodują, że oprócz obowiązku zapłaty horrendalnej kwoty 25 000 zł za jej wydanie, zobowiązany będzie w praktyce zgromadzić kompletną dokumentację i wiedzę służącą jej sporządzeniu.
Konfederacja Lewiatan
