W przypadku spółki jawnej, a więc spółki osobowej, w której każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką przepisy przewidują ochronę majątku małżonków. Przepis art. 27 Kodeksu spółek handlowych przewiduje bowiem, że współmałżonek wspólnika może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie, dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami.Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dają możliwość rozszerzenia, ograniczenia albo ustanowienia rozdzielności majątkowej między małżonkami (w formie intercyzy) lub też rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest stosowana w praktyce rzadziej aniżeli intercyza i polega na tym, że w czasie trwania małżeństwa małżonkowie nie mają swojego majątku wspólnego, a tylko majątki osobiste.
Natomiast intercyza polega na tym, że następuje zawarcie takiej umowy majątkowej w formie aktu notarialnego. Umowa taka może być zawarta przed zawarciem związku małżeńskiego. Intercyza może być zmieniona albo rozwiązana w czasie trwania małżeństwa. Jeżeli intercyza zostaje rozwiązana, pomiędzy małżonkami powstaje wspólność ustawowa, o ile małżonkowie nie postanowią inaczej.
Istotny jest wpływ intercyzy na wierzytelności jednego z małżonków. Małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Jeżeli wierzytelność powstała przed rozszerzeniem wspólności, wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona.
Co do zasady intercyza odnosi skutek od dnia zawarcia umowy. Intercyza jest zatem dobrym sposobem na zabezpieczenie majątku przed negatywnymi skutkami działalności gospodarczej prowadzonej przez jednego z małżonków.
Wierzyciele małżonka nie mogą zasłaniać się tym, że nie wiedzą, że dany składnik majątku należy do majątku osobistego małżonka i który jest ujawniony w księdze wieczystej. Jest tak dlatego, ponieważ księgi wieczyste są jawne i nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Podobnie wierzyciel wspólnika spółki osobowej nie może się zasłaniać niewiedzą na temat intercyzy, jeżeli w rejestrze przedsiębiorców jest ujawniona umowa majątkowa między małżonkami. Rejestr przedsiębiorców jest bowiem jawny.
Trzeba tez dodać, że każdy z małżonków ma prawo żądać, aby to sąd dokonał rozdzielności majątkowej. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać również wierzyciel jednego z małżonków, ale pod warunkiem, gdy uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Przepisy przewidują też, że w razie gdy rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności. Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa m.in. w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Jeżeli umorzono, ukończono lub uchylono postępowanie upadłościowe między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy.
Podstawa prawna:
• art. 27 Kodeksu spółek handlowych
• art. 47, art. 47¹, art. 50, art. 52, art. 53 Kodeksu rodzinnego I opiekuńczego
