Wejście Polski do Unii Europejskiej było wydarzeniem niezwykle ważnym w naszej historii. Przynależność do Państw członkowskich UE niesie ze sobą różne skutki prawno – podatkowe. Z jednej strony pojawiły się nowe obowiązki, z drugiej niespotykane dotąd możliwości i uprawnienia. W ramach tej drugiej kategorii możemy wskazać prawo do uzyskania europejskiego Numeru Identyfikacji Podatkowej.
NIP EU może być określany także jako numer VAT UE. Jest to bowiem numer podatnika VAT stworzony na potrzeby handlu wewnątrzwspólnotowego. Szczegółowa regulacja odnosząca się do sposobu uzyskania powyższego numeru znajduje się w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zgodnie z jej zapisami, podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na wymianie handlowej z krajami UE muszą złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R/UE (jeżeli do tej pory podmioty te nie prowadziły działalności w ogóle, muszą również złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R). Zarejestrowanie umożliwia dokonanie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na jednolitym rynku UE i pozwala na zastosowanie zerowej stawki VAT na towary dostarczane do krajów unijnych. Jednocześnie z rejestracją dotyczącą transakcji wewnątrzwspólnotowych wydawany jest nowy NIP (w postaci 10-cyfrowego NIPu „starego” z przedrostkiem PL). Aby uzyskać NIP europejski należy złożyć w Urzędzie Skarbowym wniosek o nadanie numeru NIP EU. Warto dodać, że musi to być urząd właściwy ze względu na miejsce rejestracji podatnika VAT. Jak podkreśla A. Bartosiewicz „Po prawidłowym zgłoszeniu rejestracyjnym organ podatkowy potwierdza zarejestrowanie podatnika w tym charakterze. Potwierdzenie rejestracji dokonywane jest na druku VAT-5. W zależności od statusu podatnika podatnik rejestrowany jest jako "podatnik VAT czynny" albo jako "podatnik VAT zwolniony". Zgodnie z przepisami naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika. Skutek taki następuje, o ile zgłoszenie rejestracyjne było prawidłowe. Chociaż przepis nie stanowi o tym wprost, urząd skarbowy może odmówić dokonania rejestracji podatnika. Rozstrzygnięcie takie powinno przybrać formę decyzji administracyjnej, kończy ono bowiem postępowanie w sprawie rejestracji. Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, odmowa rejestracji może nastąpić w szczególności w sytuacji, gdy zgłaszający jest już podmiotem zarejestrowanym albo podmiotem nieistniejącym lub uległ likwidacji”.
Podatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są zobowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Zawiadomienie to muszą złożyć również podatnicy (w rozumieniu art. 15 omawianej ustawy) nie wymienieni wcześniej i osoby prawne nie będące podatnikami, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę 50 000 zł. Dotyczy to także podmiotów podlegających obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, którzy nabywając usługi (o których mowa w art. 28 ustawy o podatku od towarów i usług), podają numer, pod którym są zidentyfikowani na potrzeby podatku na terytorium kraju, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.
Pamiętajmy, że podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT UE, które uzyskały potwierdzenie zarejestrowania od naczelnika urzędu skarbowego, przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub przy nabywaniu usług, podają numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku (są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL). Podatnik lub płatnik, który wbrew obowiązkowi:
- nie dokonuje w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacji objętych nim danych albo też podaje w nim dane niezgodne ze stanem rzeczywistym lub niepełne,
- dokonuje zgłoszenia więcej niż jeden raz,
- nie podaje numeru identyfikacji podatkowej lub podaje numer nieprawdziwy,
– podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
