Karuzela podatkowa

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej zaobserwowane zostało zjawisko wykorzystywania w kraju – na olbrzymią skalę, do nadużyć w podatku VAT wspólnego dla UE – harmonizowanego mechanizmu opodatkowania obrotu towarowego w kraju „przeznaczenia” towaru. W praktyce oznacza to opodatkowanie wewnątrzwspólnotowych transakcji przez nabywcę towaru przy jednoczesnym zwolnieniu dostawcy z opodatkowania, co przy swobodnym przepływie towarowym ułatwia pozorowanie dostaw na podmioty nie wywiązujące się z obowiązków podatkowych i w konsekwencji unikanie zapłaty należnego podatku VAT w transakcjach między podmiotami z różnych państw członkowskich UE. Brak kontroli granicznych ułatwia wielokrotny obieg tych samych towarów pomiędzy tymi samymi podmiotami funkcjonującymi w organizacji przestępczej na terytorium co najmniej dwóch państw członkowskich. Jednocześnie brak granic umożliwia symulacje obiegu towarów bez ponoszenia kosztów transport – z udziałem wielu firm pośredniczących, w celu utrudnienia wykrycia oszustwa.

Ujawniony proceder można zdefiniować jako oszustwo popełnione przy użyciu systemów i mechanizmów mających na celu uchylanie się od obowiązku dotyczącego podatku VAT poprzez niezapłacenie VAT należnego lub nieuprawnione domaganie się zwrotu VAT dzięki procederowi obejmującego firmy działające w otoczeniu międzynarodowym. Zdiagnozowany przypadek „karuzeli podatkowej” to wyrafinowane przestępstwo popełniane w sposób świadomy i zorganizowany, wykorzystujące konstrukcję podatku od wartości dodanej. Wyrażenie „karuzela” odnosi się do sposobu, w jaki sprzedawane towary krążąc między poszczególnymi podmiotami zaangażowanymi w przestępczy łańcuch dostaw „wracają” do państw pochodzenia i do pierwszego ogniwa w łańcuchu. Podmiot ten jako wiodący inicjuje następnie kolejny obrót z udziałem tych samych firm. W dostawach nie występuje nigdy ostateczny nabywca. Transakcje odbywają się bardzo szybko, często w ciągu 1-2 dni „przechodzą” przez podmioty z wielu krajów Unii Europejskiej.

Bardzo ważną cechą ujawnionego oszustwa „karuzelowego” jest włączenie w łańcuch dostaw tzw. „znikających podatników”, nazywanych również „słupami”. Zysk wypracowany przez organizację przestępczą, równy jest wielokrotności kwot VAT niezapłaconych do budżetu państwa członkowskiego na terytorium, którego operują podmioty pełniące rolę znikającego podatnika – w tym przypadku w Polsce. Podatek ten jest wyłudzany na kolejnych etapach sztucznego łańcucha dostaw min. przez znaną na krajowym rynku firmę z branży sprzedaży telefonów komórkowych.

Rzeczywistym celem przeprowadzonych transakcji, jak ustalono, nie są racje gospodarcze, ale nieuprawnione uzyskanie korzyści podatkowych związanych z pozorowanymi transakcjami wewnątrzwspólnotowymi w celu wyłudzenia podatku VAT. Zgromadzono dowody świadczące o świadomym udziale zaangażowanych w proceder uczestników, pełniących w oszustwie określone, przypisane im, funkcje.

Ujawniony przypadek charakteryzuje się wysokim stopniem zorganizowania przestępczej „karuzeli” w wewnątrzwspólnotowym obrocie telefonami komórkowymi poprzez zmodyfikowanie na pewnym etapie modelowej koncepcji oszustwa i zastosowanie tzw. karuzeli „przeciwstawnej” w obrocie innymi towarami – żarówkami ksenonowymi i końcówkami wtryskiwaczy. Złożony stan faktyczny sprawy wymagał od służb skarbowych zastosowania odpowiednich, wszechstronnych czynności dowodowych, w tym prowadzonych w ramach międzynarodowej pomocy prawnej.

W celu zacieśnienia współpracy międzynarodowej służącej uzyskaniu dowodów na istnienie karuzeli uruchomiono z inicjatywy polskiej administracji podatkowej kontrolę wielostronną, która obejmuje kilka państw członkowskich UE. Polska jest Koordynatorem Projektu, finansowanego w części z unijnego programu FISCALIS 2013. Wprowadzono także szerokie działania w zakresie współpracy poszczególnych urzędów kontroli skarbowej z wywiadem skarbowym Ministerstwa Finansów, organami ścigania, w tym w zakresie prac Zespołu Koordynacyjnego, powołanego przez Komendanta Głównego Policji i Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.

Znacznym efektem działań kontroli skarbowej jest eliminacja z rynku podmiotów zakłócających konkurencję, których działanie narusza w istotny sposób zasadę sprawiedliwego opodatkowania. Przedmiotowe działania organów kontroli skarbowej realizowane wspólnie z organami ścigania przyczyniły się do rozbicia przestępczych łańcuchów dostaw i w efekcie – z uwagi na bieżący i cykliczny charakter zdiagnozowanego oszustwa – zapobiegły stratom Skarbu Państwa w trudnym do oszacowania rozmiarze – liczonym w setkach milionów złotych.