Pewna kobieta zwróciła się do organu podatkowego z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. We wniosku kobieta wskazała, że w sierpniu 2007 roku zawarła związek małżeński, a następnie w lutym 2008 roku urodziła dziecko, którego ojcem – w myśl przepisów ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest mąż matki dziecka. Zgodnie bowiem z art. 62 tej ustawy, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Powyższe domniemania mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Następnie, wyrokiem z marca 2012 roku zaprzeczono ojcostwa męża matki. Jednakże, co ważne – sprawa o rozwód nadal trwa. Zdaniem kobiety, zważywszy na fakt, iż od 2009 roku faktycznie samotnie wychowuje dziecko, oraz to, że jej mąż utracił prawa rodzicielskie na mocy prawomocnego wyroku o zaprzeczenie ojcostwa – to może ona od 2012 roku korzystać z preferencji dla osób samotnie wychowujących dziecko.
Kto może być uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko?
Tymczasem w wydanej interpretacji indywidualnej, Dyrektor Izby Skarbowej uznał to stanowisko za nieprawidłowe. Według organu, orzeczenie o zaprzeczeniu ojcostwa nie jest tożsame z wyrokiem o pozbawieniu praw rodzicielskich, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. W związku z tym, nie można uznać wnioskodawczyni za osobę samotnie wychowującą dziecko, gdyż nie była ona w tym okresie osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich. W interpretacji wskazano, że „ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:
- podatnik winien być osobą samotnie wychowującą dzieci, (za taką ustawodawca uważa m.in. osobę, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów),
- wniosek o zastosowanie tej formy należy złożyć w określony sposób, tj. w rocznym zeznaniu podatkowym (zawierającym stosowne oświadczenie w tej materii), i
- wniosek o zastosowaniu ww. formy opodatkowania winien być złożony w określonym terminie, tj. do dnia 30 kwietnia roku następującego po danym roku podatkowym.”
Zatem, ustawodawca uznał za osobę samotną także osobę, która pozostaje w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek zostanie pozbawiony praw rodzicielskich.
Tymczasem, Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że z aktualnego brzmienia art. 7 ust. 4 ustawy o PIT nie wynika wprost, aby osoba, która legitymuje się prawomocnym wyrokiem o zaprzeczeniu ojcostwa czy macierzyństwa mogła skorzystać z preferencyjnych zasad opodatkowania. Zdaniem Rzecznika, matka która samotnie wychowuje dziecko w sytuacji, gdy uwzględniono powództwo o zaprzeczenie ojcostwa spełnia kryterium umożliwiające wspólne rozliczenie się z podatku z dzieckiem jako osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeśli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich. W rezultacie, osoba pozostająca w związku małżeńskim, która faktycznie samotnie wychowuje dziecko i uzyskała prawomocny wyrok o zaprzeczeniu ojcostwa, może korzystać z preferencyjnego rozliczenia podatkowego, po spełnieniu warunków określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W opisywanej sprawie indywidualnej wyjaśnienia zawarte w piśmie Departamentu Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów potwierdziły stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Równocześnie zapewniono, że wydane w tym zakresie interpretacje indywidualne zostaną zweryfikowane. W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił Ministra Finansów o zajęcie stanowiska w sprawie.
Podstawa prawna:
art. 62 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r., poz. 788, z późn. zm.)
art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.)
