Prawomocnym wyrokiem Naczelny Sąd Administracyjny uznał odpowiedzialność skarżącego notariusza jako płatnika podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, za niepobrany w pełnej wysokości podatek od tej umowy. Według skarżącej nakazanie notariuszowi jako prywatnej osobie, wykonywania bez jego zgody funkcji państwa w zakresie obliczania, pobierania od podatników podatków i wpłacania ich we właściwym terminie, narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz znacznie ogranicza prawa i wolności notariuszy jako grupy zawodowej. Przeczy to wymogowi dostatecznej określoności regulacji ustawowej oraz narusza zasadę równego traktowania obywateli wobec prawa. Uczynienie notariusza płatnikiem odpowiedzialnym całym majątkiem wspólnym jego i jego małżonka za niepobranie podatku od podatnika lub pobranie podatku w wysokości niższej od należnej, narusza zasadę ochrony własności notariusza i jego małżonka.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 30 § 1, 3 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa w zakresie, w jakim dotyczą odpowiedzialności płatnika za podatek niepobrany: są zgodne z art. 64 ust. 1-3 w związku z art. 21 ust. 1 oraz w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji, nie są niezgodne z art. 20 w związku z art. 32 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Zakwestionowanym przepisom skarżąca zarzuciła, że nałożenie na notariusza odpowiedzialności majątkowej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków płatnika, jest nadmierną i nieproporcjonalną ingerencją w prawo własności notariusza. Ponadto sposób, w jaki została skonstruowana odpowiedzialność notariuszy za niewypełnienie obowiązków wynikających z art. 8 ordynacji podatkowej (dotyczących prawidłowego obliczenia podatku, pobrania podatku od podatnika oraz terminowego wpłacenia go na rachunek właściwego organu), wymusza na notariuszach ubezpieczanie się od tej odpowiedzialności, co wiąże się z ponoszeniem przez nich kosztów za cudze zobowiązania podatkowe.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że odpowiedzialność notariusza ukształtowana w art. 30 § 1, 3 i 4 ordynacji podatkowej w istocie stanowi ograniczenie prawa własności notariusza, jednakże jest ono konstytucyjnie dopuszczalne. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że nałożenie na notariusza jako płatnika obowiązków wskazanych w art. 8 ordynacji podatkowej sprawia, że obok stosunku podatkowoprawnego podatnik – wierzyciel podatkowy, powstaje odrębny stosunek podatkowoprawny między wierzycielem podatkowym i płatnikiem. Odpowiedzialność majątkowa notariusza jako płatnika nie jest odpowiedzialnością za zobowiązanie podatkowe ciążące na podatniku, jak to postrzega skarżąca, ale za własne działanie, bądź zaniechanie działania związane z wykonywaniem przez notariusza ustawowych obowiązków płatnika. Związek odpowiedzialności majątkowej notariusza z jego osobistym działaniem podkreśla fakt, że art. 30 § 5 ordynacji podatkowej wyłącza odpowiedzialność płatnika, jeśli na skutek zdarzeń, o których nie mógł wiedzieć, a o których powinien poinformować go podatnik, notariusz nie wypełnił swych ustawowych obowiązków.
Według Trybunału, przyjęty w ordynacji podatkowej model odpowiedzialności notariusza jako płatnika został ukształtowany odpowiednio do zakresu jego obowiązków i jest konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania tychże obowiązków. Ponadto służy ochronie interesów fiskalnych państwa, a w szczególności zapewnieniu rzetelności rozliczania się podatników z należności podatkowych. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, gwarancją tej rzetelności jest po pierwsze powierzenie funkcji płatnika notariuszom (czyli profesjonalnym uczestnikom obrotu prawnego, których zawód ma w dodatku status zawodu zaufania publicznego) a po drugie ukształtowanie ich odpowiedzialności w sposób zapewniający należytą staranność.
W opinii Trybunału Konstytucyjnego, zakwestionowany model odpowiedzialności majątkowej notariuszy jako płatników nie narusza zasady proporcjonalności z uwagi na czynniki łagodzące ciężar tej odpowiedzialności. Odpowiedzialność ta zależy od zachowania samego płatnika. W zakresie, w jakim za niewłaściwe obliczenie podatku winę ponosi podatnik, płatnik nie ponosi odpowiedzialności za nienależyte wykonanie swoich obowiązków. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zarzuty skarżącej dotyczące braku odpowiedniego przygotowania do rozwiązywania kwestii prawnopodatkowych w przypadku notariusza, są chybione. Notariusz nie może się zasłaniać nieznajomością przepisów prawa. Jako profesjonalny uczestnik obrotu prawnego posiadający odpowiednie przygotowanie i praktykę zawodową powinien wykazać się wszechstronną znajomością prawa i opierać się nie tylko na samych przepisach, lecz także na poglądach wypracowanych przez orzecznictwo.
Trybunał wskazał, że kolejnym czynnikiem, który minimalizuje ryzyko odpowiedzialności majątkowej notariusza jako płatnika jest możliwość wystąpienia do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o dokonanie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego, mających zastosowanie w indywidualnej sprawie rozstrzyganej przez płatnika (art. 14a ordynacji podatkowej). Zgodnie z art. 14b § 1 w związku z art. 14c ordynacji podatkowej zastosowanie się płatnika do takiej interpretacji nie może mu szkodzić. Ponadto decyzja w sprawie odpowiedzialności płatnika zapada w toku dwuinstancyjnego postępowania, przy czym notariuszowi od ostatecznej decyzji podatkowej przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego. Wreszcie istnieje możliwość dochodzenia wpłaconego przez płatnika a niepobranego od podatnika podatku na gruncie przepisów kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. W ocenie Trybunału, odpowiedzialności majątkowej nałożonej na notariusza jako płatnika nie można zatem uznać za nieproporcjonalną i nadmierną. Trybunał Konstytucyjny uznał więc, że art. 30 § 1, 3 i 4 ordynacji podatkowej są zgodne z art. 64 ust. 1-3 w związku z art. 21 ust. 1 oraz w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Za nieadekwatny wzorzec kontroli Trybunał Konstytucyjny uznał art. 20 konstytucji. Publicznoprawny element działalności notariusza prowadzi bowiem do wniosku, że w zakresie wykonywania przez notariusza funkcji publicznych notariusz nie może być z jednej strony przedstawicielem władzy publicznej, na którym ciążą obowiązki wykonywania określonych czynności urzędowych, a z drugiej strony adresatem konstytucyjnych uprawnień mieszczących się w zakresie wolności działalności gospodarczej.
Skarżąca jako wzorce kontroli zakwestionowanych przepisów wskazała także art. 2, art. 18, art. 32, art. 65 ust. 1, 2 i 4 konstytucji, jednakże w zakresie kontroli z tymi wzorcami postępowanie zostało umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. W zakresie zgodności z art. 65 ust. 1 konstytucji zarzuty zawarte w skardze konstytucyjnej zostały ocenione jako oczywiście bezzasadne.
