W 2008 r. służebność przesyłowa została usankcjonowana w Kodeksie Cywilnym jako odrębna od służebności gruntowej instytucja. Podstawową różnicą pomiędzy oboma typami służebności – (gruntową i przesyłu) – jest ustanawianie tej drugiej na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, a nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej. Poza tym jednakże różnic jest niewiele a przepisy dotyczące służebności gruntowej należy stosować odpowiednio do służebności przesyłu. Wyodrębnienie służebności przesyłu w Kodeksie Cywilnym należy ocenić pozytywnie, niestety ustawodawca nie dostosował przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do wprowadzonych zmian co zaowocowało sporym zamieszaniem i problemami z interpretacją przepisów w zakresie obowiązków podatkowych związanych z służebnością przesyłu.
Opodatkowanie służebności przesyłu podatkiem PIT
Głównym przedmiotem sporu jest interpretacja art. 21 ust.1 pkt 120 ustawy o p.d.o.f, dotycząca możliwości zastosowania zwolnienia podatkowego w stosunku do służebności przesyłu. Przedmiotowy przepis stanowi iż, „wolne od podatku są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:
a. służebności gruntowej,
b. rekultywacji gruntów,
c. szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie
w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami”.
– Do czasu wyodrębnienia instytucji służebności przesyłu opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie budziło wątpliwości, funkcja tej instytucji prawnej realizowana była w formie służebności gruntowej co pozwalało na stosowanie zwolnienia wynikającego z art.21 ust.1 pkt 120 ustawy o p.d.o.f. Problem pojawił się gdy ustawodawca wprowadzając służebność przesyłu do k.c „zapomniał” dokonać stosownego rozszerzenia hipotezy wyżej wymienionego przepisu ustawy o PIT – tłumaczy Joanna Mizińska Adwokat, Partner w Kancelarii "Gach Hulist Mizińska Wawer Adwokaci i Radcowie Prawni" sp.p.
– Rozstrzygniecie kwestii możliwości stosowania przytoczonego przepisu do instytucji służebności przesyłowej jest bardzo istotne po pierwsze dla właścicieli nieruchomości którzy w razie braku zwolnienia muszą zapłacić podatek od otrzymanych kwot, a po drugie dla przedsiębiorców przesyłowych którzy nie są pewni czy ciąży na nich obowiązek sporządzania informacji o wysokości przychodów na druku PIT – 8C. – dodaje mecenas Mizińska.
Stanowisko organów podatkowych
Stosowanie art.21 ust.1 pkt 120 ustawy o p.d.o.f do służebności przesyłu jest przedmiotem wielu sporów oraz interpretacji organów podatkowych, które twardo stoją na stanowisku braku możliwości skorzystania z przedmiotowego zwolnienia i konieczności stosowania wykładni literalnej przepisu, który obejmuje jedynie służebność gruntową. Takie stanowisko oznacza, iż odszkodowanie za ustanowienie służebności przesyłu stanowić będzie dla podatnika przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o p.d.o.f co pociąga za sobą także określone skutki dla przedsiębiorców. Zgodnie z art. 42a ustawy o p.d.o.f są oni zobowiązani do sporządzenia informacji o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika (druk PIT-8C). Wskazać jednakże należy, że odmienne stanowisko w tej sprawie zajmują sądy administracyjne.
W niedawno zapadłym wyroku NSA stwierdził, że : "przewidziana w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) u.p.d.o.f. ulga podatkowa z tytułu odszkodowania wypłaconego, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, przysługuje także z tytułu ustanowienia służebnościprzesyłu jako odmiany służebności gruntowej" (wyrok NSA w Warszawie z dnia 29 września 2011 r sygn. II FSK 654/10). Z kolei w innym wyroku tj. wyroku z dnia 1 czerwca 2011 r. (sygn. II FSK 88/10) NSA uznał, że zwolnienie podatkowe z art. 21 ust.1 pkt. 120 ustawy o p.d.o.f ma zastosowanie do wszystkich świadczeń z tytułu ustanowienia służebności przesyłu – nie tylko nazwanych mianem odszkodowań lecz posiadających charakter rekompensaty (ekwiwalentu) za ograniczenie prawa własności w zakresie takich gruntów na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, a zatem także tych które w zawieranych umowach są określane jako wynagrodzenie. Analogicznie wypowiedział się w przedmiotowej sprawie także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, który w wyroku z dnia 06 kwietnia 2011r. stwierdził, iż „…zastąpienie w sferze cywilistycznej służebności gruntowej służebnością przesyłu ustanawianych w związku z budową lub użytkowaniem przedmiotowych urządzeń (sieci), nie zmieniło ani celu ani treści tych służebności. Zatem, nie można uznać za prawidłowe stanowisko organu, iż zwolnienie podatkowe przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 120 u.p.d.o.f. nadal, tj., po 2 sierpnia 2008 r. odnosi się (wyłącznie) do służebności gruntowych ustanawianych w okolicznościach wskazanych w tym przepisie” Ponadto WSA wskazał, iż ze zwolnienia od opodatkowania powinny korzystać wszelkie formy wynagrodzenia należnego z tytułu służebności przesyłu niezależnie od tego czy jest to jednorazowa rekompensata pieniężna na podstawie art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami z tytułu odszkodowania za wszelkie szkody powstałe w trakcie budowy urządzeń przesyłowych, czy wynagrodzenia wynikające z tytułu zawartej umowy przesyłu.
Pozostaje mieć nadzieję, że sytuacja podatkowa podatników otrzymujących określone świadczenia pieniężne z tytułu ustanowienia służebności przesyłu zostanie wkrótce jednoznacznie przesądzona poprzez zmianę przepisów prawa. Niestety dopóki obecny stan prawny nie zostanie zmieniony, najbezpieczniejsze dla przedsiębiorców będzie wywiązywanie się z obowiązku wystawiania PIT-8C.
Joanna Mizińska
Adwokat
Partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
