Otrzymanie zapłaty za pośrednictwem agenta rozliczeniowego – konsekwencje podatkowe w VAT

Działalność agentów rozliczeniowych regulowana jest przepisami ustawy z dnia 12 września 2002r. o elektronicznych instrumentach płatniczych i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe. Działalność agentów rozliczeniowych w rozważanym modelu najogólniej polega na pośredniczeniu w przekazywaniu płatności – pomiędzy kupującym płacącym za nabywany przez Internet towar, a sprzedającym, jako odbiorcą ceny. Realizacja płatności za pośrednictwem agenta rozliczeniowego polega na tym, że środki wpłacane są przez płacącego w pierwszej kolejności na rachunek agenta, a stamtąd przekazywane są do sprzedawcy. Kupujący może dokonać swojej płatności do agenta przez zapłatę na rachunek, w formie przekazu pocztowego, jak również za pomocą karty płatniczej, dopuszczonej przez banki do realizacji transakcji w środowisku internetowym. Wybór formy zapłaty przez kupującego nie determinuje formy jej odbioru przez sprzedającego. Jednak najczęściej oba etapy realizowane są jako przelewy bankowe. Przy dobrym ustawieniu parametrów płatność odbywa się szybko oraz bezpiecznie.

Zagadnieniem wartym omówienia jest wpływ otrzymania płatności za pośrednictwem agenta rozliczeniowego na możliwość korzystania przez sprzedawcę ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej, wynikającego z art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Konkretniechodzi o zwolnienie przewidziane przepisami §2 w zw. poz. 37 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2009r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zgodnie z przepisami rozporządzenia zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania do dnia 31 grudnia 2010r. sprzedaż w zakresie dostawy towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), z wyjątkiem dostawy paliw płynnych, gazowych oraz towarów wymienionych w § 4 (m.in. paliwa, elektronika i biżuteria), za które zapłata w całości następuje za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (na odpowiedni rachunek podatnika w banku lub w kasie)
 – pod warunkiem, że z ewidencji i dowodów dokumentujących transakcję wynika, jakiej dostawy zapłata dotyczyła. Przepisy rozporządzenia dodatkowo zastrzegają, że zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania:

Jak zatem wynika z powyżej wskazanych przepisów, warunki zwolnienia sprzedaży wysyłkowej z obowiązku ewidencjonowania to:

 

Konstrukcja płatności za pośrednictwem agenta polega na uiszczaniu środków przez kupującego na rachunku agenta, a następnie przekazanie jej  do sprzedającego. W praktyce oba  transfery środków dokonywane są przelewem bankowym, choć można się też spotkać z płatnością przez kupującego przekazem pocztowym.

 

Uzasadnione jest twierdzenie, że zapłata w powyższy sposób spełnia warunki przewidziane przepisami rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. W każdym bowiem przypadku płatność dokonywana będzie kanałem wskazanym w tym rozporządzeniu i zawierać będzie element tej płatności: przekaz pocztowy, lub płatność na rachunek bankowy. Należy dodać, że przepisy powyżej wspomnianego rozporządzenia nie wykluczają możliwości zapłaty w sposób tam wskazany za pośrednictwem agenta rozliczeniowego. Wynika z nich jedynie obowiązek dokonania zapłaty w formie przekazu pocztowego lub wpłaty na rachunek bankowy.. Z analizowanych przepisów rozporządzenia Ministra Finansów nie wynika również, aby płatność danym kanałem (np. przelewem bankowym) miała być realizowana bezpośrednio pomiędzy stronami transakcji, z wyłączeniem pośrednictwa agenta. Wskazanie przez Ministra Finansów danego kanału płatności ma na celu zapewnienie możliwości weryfikacji danego transferu środków przez przekazanie go przez kwalifikowany podmiot, np. bank . Przepływ środków za pośrednictwem takiego podmiotu jest w kwalifikowany sposób formalnie ewidencjonowany, jest łatwy do weryfikacji i wykazania. Brak tu podstaw, aby twierdzić, że transfer środków realizowany od nabywcy do agenta jako np. przekaz pocztowy, a od agenta do sprzedającego przelewem bankowym takich warunków już nie spełnia. Wręcz przeciwnie, jest to płatność realizowana w sposób wskazany w rozporządzeniu. Z tego punktu widzenia realizacja płatności za pośrednictwem agenta nie wyklucza zwolnienia z ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Drugą kwestią jest możliwość prowadzenia przez sprzedawcę ewidencji wspomnianej w analizowanych przepisach. Przypomnijmy: korzystanie ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania możliwe jest tylko przez podatników, którzy niezależnie od innych wymogów dotyczących zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania prowadzą szczegółową ewidencję dowodów zapłaty, na podstawie której można ustalić jakiej transakcji zapłata dotyczy jak również dane konsumenta, na rzecz którego dokonano wysyłki towarów. W przypadku zapłaty przez kupującego bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedającego, te dane z reguły wynikają z treści przelewu: wskazuje on bowiem na strony transakcji (o ile faktycznie płatność jest realizowana z rachunku kupującego), a sam jego tytuł z reguły wskazuje na transakcję, jakiej płatność dotyczy. Natomiast w przypadku transferu środków za pośrednictwem agenta tytuł przelewu generowany jest automatycznie i może zawierać jedynie ciąg abstrakcyjnych znaków, identyfikujących daną płatność. Ponadto, jako zlecający przelew na rzecz sprzedawcy wskazywany jest agent rozliczeniowy, a nie kupujący. Czy to przekreśla możliwość spełnienia warunku prowadzenia stosownej ewidencji przez podatnika? Niekoniecznie.

Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów stawiają przed podatnikiem – sprzedawcą wymóg prowadzenia ewidencji i gromadzenia dowodów dokumentujących transakcje w zakresie przedmiotu sprzedaży i ewidencję dowodów zapłaty dla ustalenia danych nabywcy. Przepisy te nie wskazują jednak, aby taką kompletną ewidencję mogły stanowić wyłącznie dane z przelewów, czy wyciąg z rachunku bankowego. Dane transakcji i nabywcy powinny wynikać z ewidencji prowadzonej przez podatnika – sprzedawcę, na podstawie dowodów zapłaty i innych dowodów, a nie z samych dowodów zapłaty. Tym samym o ile dany sprzedający będzie w sposób wyczerpujący prowadził ewidencję transakcji i płatności na podstawie danych udostępnionych mu przez system agenta i swój system sprzedaży, o tyle spełnione zostaną warunki przewidziane przepisami rozporządzenia Ministra Finansów co do możliwości identyfikacji transakcji i nabywcy.

 

Kolejną kwestią budzącą pewne wątpliwości, gdy płatność dokonywana jest za pośrednictwem agenta rozliczeniowego, jest ustalenie momentu otrzymania zapłaty przez sprzedającego. Prawidłowe jego określenie może mieć kluczowe znaczenie z punktu widzenia ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT, w przypadku, gdy sprzedawca otrzymuje płatność przed wydaniem towaru. Zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli przed wydaniem towaru otrzymano zapłatę, obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą jej otrzymania przez sprzedawcę. Jaki to moment w przypadku realizacji płatności za pośrednictwem agenta? To zależy od ustalonej formuły przekazywania płatności przez agenta na rzecz sprzedawcy. Pierwsza możliwość zakłada, że każda płatność realizowana za pośrednictwem agenta przekazywana jest automatycznie na rachunek sprzedającego, bądź nie ma on wpływu na moment otrzymania płatności, a należności na jego rzecz kumulowane są na rachunku agenta i przekazywane automatycznie w z góry ustalonej częstotliwości np. co trzy dni. W takim przypadku momentem powstania obowiązku podatkowego jest wpływ pieniędzy na rachunek podatnika. Moment faktycznego otrzymania płatności przez podatnika jest momentem powstania obowiązku podatkowego w VAT.

 

Jednak w czasem agent przekazuje płatności sprzedającemu wyłącznie na jego wyraźne polecenie. W takim modelu należy uznać, że środki zgromadzone na rachunku agenta są pozostawione do dyspozycji sprzedającego (jest ich faktycznym dysponentem).. W takim przypadku moment, w którym w systemie agenta rozliczeniowego na koncie sprzedawcy zostaje zaewidencjonowana jego należność i pozostawiona mu do dyspozycji, należy uznać za moment powstania obowiązku podatkowego w VAT po stronie sprzedawcy w rozumieniu art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. 

Doradca podatkowy,

wspólnik w kancelarii prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.

 

***

Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów z działających w Internecie. 

 

Łukasz Wojtkowiak – doradca podatkowy, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu im. A.Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2000-2001 słuchacz Podyplomowego Studium Podatków i Finansów w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Wpis na listę doradców podatkowych Krajowej Izby Doradców Podatkowych uzyskał w 2003 r. Współpracował z Nadzwyczajną Komisją Sejmową „Przyjazne Państwo”. Posiada wieloletnie doświadczenie w zakresie współpracy z poznańskimi kancelariami prawniczymi skoncentrowanymi na obsłudze przedsiębiorców. Przez kilka lat pracował w jednym z poznańskich urzędów skarbowych. Z Kancelarią związany od 2004 r. Jego zainteresowania zawodowe koncentrują się wokół cywilnoprawnych i podatkowych zagadnieniach przekształceń, fuzji i przejęć podmiotów gospodarczych, transakcji na przedsiębiorstwach oraz podatkowych zagadnieniach prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem Internetu oraz nowych technologii.